RSI là gì? Công thức tính và cách sử dụng chỉ số RSI

Để thành công trong thị trường forex, yếu tố cần thiết bậc nhất cho các nhà giao dịch là kỹ năng phân tích và đánh giá thị trường. Chính vì vậy đã có nhiều chỉ số được phát minh ra nhằm giúp các nhà đầu tư dễ dàng đánh giá thị trường. 

Một trong số đó là chỉ số RSI. Vậy chỉ báo RSI là gì? Cách sử dụng rsi như thể nào?...

Trong bài phân tích này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nó.

Phân tích Kỹ thuật (PTKT) là những phương pháp dự đoán về xu hướng của thị trường trong tương lai bằng cách dựa vào những thống kê lịch sử trước đó.

Cho dù ở thị trường truyền thống hay thị trường tiền điện tử thì các phương pháp Phân Tích Kỹ Thuật luôn được coi là chén thánh đối với nhà đầu tư bởi dựa vào các chỉ số và công cụ chuyên biệt để phân tích dữ liệu lịch sử trước đó có thể  xác định được hình mẫu của thị trường cũng như dự đoán các biến động giá tiếp theo.

Một trong những phương pháp đó đang được rất nhiều những nhà đầu tư sử dụng đó chính là chỉ số RSI. 

Relative Strength Index, Chỉ số Sức mạnh Tương đối (RSI) là một phương pháp Phân Tích Kỹ Thuật đã được ra đời và phát triển từ cuối những thập niên bảy mươi như là một công cụ mà các nhà giao dịch chứng khoán có thể sử dụng nhằm kiểm tra diễn biến hoạt động của một cổ phiếu được nhà đầu tư chú ý tới trong một khoảng thời gian. 

Về sau chỉ số này cũng được dùng rất phổ biến trong thị trường tiền điện tử bởi sự tương đồng về cách thức hoạt động với thị trường truyền thống. 

Hiện nay RSI là một trong những phương pháp Phân Tích Kỹ Thuật đòi hỏi tất cả những người tham gia đầu tư tại các thị trường công cụ tài chính đều phải nắm vững nếu như muốn xác định được dòng chảy của thị trường cũng như tiên đoán được xu hướng của nó.

1.1 Định Nghĩa

Chỉ số sức mạnh tương đối hay còn gọi là RSI là một chỉ báo động lượng phổ biến được phát minh bởi J.Welles Wilder(một nhà Phân Tích Kỹ Thuật). Chỉ số này giúp các nhà giao dịch đánh giá được sức mạnh của thị trường ở một thời điểm cụ thể. 

RSI giống với Stochastic(Chỉ báo dao động ngẫu nhiên) ở điểm cả hai đều xác định được tình trạng quá mua(Overbought) hoặc quá bán(oversold) trên thị trường. Chỉ số RSI được thể hiện dưới dạng biểu đồ dao động(dạng đồ thị hình sóng) và có thang điểm từ 0 đến 100.

1.2 Công thức tính chỉ số RSI

Về cơ bản công thức tính chỉ số RSI là :

RSI = 100 – 100/(1 + RS)

RS = Σ(kỳ tăng giá)/Σ(kỳ giảm giá)

Ở đây RS là chỉ số chia trung bình của các kỳ tăng giá cho trung bình của các kỳ giảm giá trong khoảng thời gian tính. Khoảng thời gian thường được chọn là 14 bởi nó là 14 ngày theo đồ thị hàng ngày, 14 giờ theo biểu đồ hàng giờ, v.v. tuy nhiên đây chỉ là khuyến nghị và con số này tuỳ quyền lựa chọn của trader.

1.3 Ý Nghĩa của chỉ báo RSI

Thông thường chỉ số RSI được coi là quá mức mua(Overbought) khi đạt trên 70 điểm(cho thấy giá đã đạt gần mức đỉnh và có khả năng sẽ giảm) và được coi là quá mức bán(Oversold) khi chỉ số xuống dưới 30 điểm(cho thấy giá đã giảm xuống gần mức đỉnh và có khả năng sẽ tăng lại). 

RSI cũng được các nhà đầu tư tận dụng để xác định xu hướng chung của thị trường nhờ việc tìm kiếm sự phân kỳ(phân kỳ thường) và Failure Swing (phân kỳ ẩn). 

Ngoài các chỉ báo quá mức mua(Overbought) và quá mức bán (Oversold) được đề cập ở trên thì các nhà đầu tư con sử dụng Chỉ số sức mạnh tương đối(RSI) để tìm kiếm các đường chéo trung tâm và những đường chéo này đóng vai trò như những mức kháng cự/hỗ trợ và tạo ra 1 vùng không có xu hướng. Chỉ khi giá thoát khỏi vùng này thì 1 xu hướng mới mới được tạo ra).

Đường chỉ số đi lên-Nguồn:Tradingview

Chuyển động từ dưới đường chéo trung tâm (50) lên trên cho thấy xu hướng tăng.

Xu hướng của chỉ số RSI vùng 45-55 : Khi chỉ số RSI nằm trong vùng này được gọi là vùng không có xu hướng. Khi và chỉ khi chỉ số RSI phá vỡ vùng 45-55 thì xu hướng mới được tạo ra và đường RSI sẽ thể hiện xu hướng của thị trường theo 2 cách:

•Tín hiệu mua vào trong xu hướng thị trường tăng giá: Đường chỉ số RSI vượt qua ngưỡng 50 điểm theo hướng đi từ dưới lên hoặc khi đường chỉ số RSI nằm ở vùng 45-55 và đường chỉ số RSI vượt trên vùng 55 điểm.

•Tín hiệu bán ra trong xu hướng thị trường giảm giá: Đường chỉ số RSI vượt ngưỡng 50 điểm theo hướng đi từ trên xuống hoặc  khi đường chỉ số RSI nằm ở vùng 45-55 và đường chỉ số RSI tụt sâu dưới ngưỡng 45 điểm.

Ngoài ra chỉ số RSI còn được sử dụng để vẽ đường Trendline(Đường xu hướng). Để vẽ được đường trendline ta làm theo cách như sau: Nối các đỉnh của chỉ số RSI (phải có ít nhất là hai đỉnh) ta thu được trendline RSI kháng cự, nối các đáy của chỉ số RSI (phải có ít nhất là hai đáy)ta thu được một trendline RSI hỗ trợ.

Từ các Trendline RSI này sẽ hình thành nên các mô hình RSI nhằm định hình hình thái của thị trường và một khi giá phá đi hình thái của mô hình cũng chính là lúc xảy ra tín hiệu đảo chiều của thị trường.Một số mô hình phổ biến thường gặp như :

◎ Mô hình Cup and Handle (cốc và tay cầm) : Ở mô hình này phần cốc xuất hiện khi chỉ số RSI bắt đầu giảm sau đó chạm đáy thì bắt đầu tăng nhẹ một vòng tạo thành hình chứ “U”,phần tay cầm là một chuỗi giảm chỉ số ở phía bên phải “cốc” và lại đảo chiều nhẹ lên theo hướng mức thông số đỉnh bên trái “cốc”,phần này thường nhọn và ngắn hơn phần “cốc” và có hình chữ “V”.Tín hiệu mua  xuất hiện khi chỉ sốt RSI vượt quá đỉnh bên phải “cốc” 

◎ Mô hình 1-2-3 tạo đỉnh : Mô hình này bao gồm 2 dạng là “đảo chiều 1-2-3 tại đỉnh” và “đảo chiều 1-2-3 tại đáy”.

 -Đảo chiều 1-2-3 tại đỉnh:Dùng để dự đoán điểm đảo chiều của thị trường đi lên.ở đây chỉ số RSI sau khi tăng và tạo nên đỉnh 1 sẽ giảm xuống đáy 3 và tăng trở lại tạo nên đỉnh 2(Lưu ý:đỉnh 2 thấp hơn đỉnh 1).Khi đó ta đặt lệnh bán ở giá trị của đáy 3 và dừng lỗ ở giá trị của đỉnh 2.

-Đảo chiều 1-2-3 tại đáy: Dùng đề dự đoán điểm đảo chiều của thị trường đi xuống.ở đây chỉ RSI sau khi giảm tới đáy 1 sẽ dừng lại và tăng lên đỉnh 3 trước khi tiếp tục giảm tạo đáy 2(Lưu ý: đáy 2 cao hơn đáy 1).Khi đó ta đặt lệnh mua tại giá trị của đỉnh 3 và dừng lỗ ở giá trị của đáy 2.  

◎ Mô hình Kênh song song : Với mô hình này ta vẽ thêm một đường song song với đương trendline RSI.Và một khi chỉ số RSI phá vỡ mất mô hình kênh song song thì chỉ số RSI và giá cũng sẽ đổi chiều tùy thuộc vào việc chỉ số RSI phá lên trên(tín hiệu mua) hay phá xuống dưới(tín hiệu bán).

◎ Mô hình tam giác tăng:Hai đường trendline  hỗ trợ và đường trend kháng cự của chỉ số RSI có xu hướng cắt nhau tạo thành một tam giác. 

Khi chỉ số RSI phá vỡ điểm kháng cự trên của tam giác là tín hiệu mua vào. Tuy nhiên để cẩn thận cần phải để ý đến tính thanh khoản. Nếu giá vượt kháng cự với mức thanh khoản cao sẽ đảm bảo hơn việc mua vào.

◎ Mô hình Tích Luỹ : Bao gồm nhiều dạng như tích lũy dạng ngang,tích lũy có độ dốc,tích lũy dạng tam giác(mô hình cái nêm). Ở những dạng mô hình này khi chỉ số RSI phá vỡ lên trên mô hình sẽ là tín hiệu cho thấy thời điểm để mua vào.

2.1 Xác định xu hướng bằng chỉ báo RSI (overbought and oversold)

Cha đẻ của RSI – Wilder cho rằng bất kì tín hiệu RSI nào cho thấy chỉ số trên 70 được gọi mà quá mức mua(overbought) và đây là cơ hội cho nhà đầu tư bán đi số cổ phần mà mình đang nắm giữ(tín hiệu bán). 

Ngược lại, với mức chỉ số dưới 30 là quá mức bán (oversold) là cơ hội để nhà đầu tư bắt đầu tham gia mua cổ phần(tín hiệu mua).

Trong trường hợp chỉ số RSI nằm trong khoảng 30 đến 70 được coi là trung bình tính và chỉ số RSI nằm trong khoảng 45-55 có nghĩa là thị trường đang không có xu hướng cụ thể. Các nhà đầu tư thường chờ đợi các chỉ báo dao động cắt đường 30 đi lên cho tín hiệu mua và cắt đường 70 đi xuống cho tín hiệu bán.

Một số trường hợp cổ phần đạt quá mức mua(overbought)  liên tục và duy trì trên 70 hoặc đạt quá mức bán (oversold) liên tục và duy trì dưới 30 thì mức này sẽ được điều chỉnh lại ở mức tương ứng là 80 và 20. 

Điều này giúp hạn chế khả năng cung cấp tín hiêu sai và các mức thay đổi hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của nhà đầu tư.

2.2 Tín hiệu RSI phân kỳ thường(Divergence)

Ngoài cách dựa vào chỉ số RSI 30 và 70 để biết được tình trạng quá mức mua hoặc quá mức bán của thị trường thì RSI còn cung cấp cho các nhà đầu tư một cách khác để dự đoán xu hướng đảo chiều của thị trường hoặc xác định các mức kháng cự-hỗ trợ thông qua việc sử dụng các phân kì tăng giá(phân kì dương) và phân kì giảm giá(phân kì âm).

Cụ thể như sau:

◎ Phân kỳ tăng giá(phân kì dương):Diễn ra khi RSI lập đáy mới cao hơn đáy cũ trong khi giá giá lại giảm và tạo đáy thấp hơn đáy cũ. Khi tín hiêu này xảy ra được gọi là phân kì tăng giá và nó biểu trưng cho việc giá sẽ chuẩn bị tăng vọt trở lại bất chấp xu hướng giảm giá(tín hiệu mua).

Phân kỳ tăng giá(phân kì dương) RSI-Nguồn: Tradingview

◎ Phân kỳ giảm giá(phân kì âm):Diễn ra khi RSI lập đỉnh mới thấp hơn đỉnh cũ tuy nhiên giá lại lập đỉnh mới cao hơn đỉnh cũ.Khi tín hiệu này xảy ra được gọi là phân kì giảm giá và nó biểu trưng cho việc sức mua vào đã đạt tới giới hạn đỉnh điểm và thị trường đang mất đà do vậy giá sẽ có xu hướng giảm(tín hiệu bán).

Phân kỳ giảm giá(phân kì âm) RSI-Nguồn: Tradingview

2.3 Tín hiệu RSI phân kỳ ẩn(failure swing)

Tương tự như tín hiệu RSI phân kỳ thường nhưng với tín hiệu RSI phân kỳ ẩn(failure swing) chúng ta sẽ không quan tâm tới giá cả mà chỉ tập trung vào tín hiêu RSI. Có hai dạng phân kỳ ẩn (failure swing) như sau:

Phân kỳ ẩn tăng giá :

RSI giảm xuống dưới mức 30 điểm(oversold)

RSI tăng trở lại trên 30 điểm(điểm thất bại)

RSI tiếp tục giảm nhưng vẫn trên mức 30 điểm(oversold)

RSI tăng trở lại và trên mức điểm thất bại thì đó là tín hiệu mua vào.

Phân kỳ ẩn tăng giá RSI-Nguồn: Tradingview

Phân kỳ ẩn giảm giá：

RSI tăng quá mức 70 điểm(overbought)

RSI giảm trở lại mức dưới 70 điểm(điểm thất bại)

RSI tăng nhẹ nhưng vẫn dưới mức 70 điểm(dưới overbought)

RSI giảm sâu dưới mức điểm thất bại thì đó là tín hiệu bán ra.

Mặc dù RSI là một chỉ số rất quan trọng và phổ biến trong phân tích xu hướng thị trường cũng như xác định thời điểm nào nên mua và bán cổ phần tuy nhiên nó không phải là có tác dụng ở tất cả mọi thị trường. RSI thực sự gặp nhiều khó khăn ở các thị trường có các xu hướng biến động mạnh và kéo dài.

Tức là khi thị trường có xu hướng giảm mạnh vẫn có thể xuất hiện một số phân kỳ dương khiến cho nhà đầu tư nghĩ rằng đây là tín hiệu mua và mua vào nhưng ngay sau đó nó sẽ tiếp tục giảm cho tới khi chạm đáy thực của nó.

Ngược lại, trong khi thị trường có xu hướng tăng giá mạnh thì một số phân kỳ âm sẽ xuất hiện gây nhiễu loạn thông tin và khiến nhiều người lầm tưởng rằng đó là tín hiệu bán để rồi tẩu tán hết cổ phần nhưng sau đó nó lại tiếp tục tăng và tạo đỉnh thực của mình. 

Chỉ số RSI chỉ thực sự hữu dụng trong trong một thị trường ít có sự biến động (biến động đi ngang hoặc thị trường đang có xu hướng không rõ ràng).

MACD ( Moving Average Convergence Divergence)được giải nghĩa là đường trung bình biến đổi phân kỳ hội tụ là một chỉ báo động lượng được sử dụng để xác định các mức biến đổi trung bình nhằm cho ra một xu hướng mới của thị trường, đó có thể là một xu hướng giảm hoặc xu hướng tăng.

Về cơ bản một biểu đồ MACD sẽ bao gồm 2 đường Fast EMA(đường trung bình động nhanh) và Slow EMA(đường trung bình động chậm). 

Sự chênh lệch trung bình biến đổi giữa đường trung bình động nhanh(Fast EMA) và đường trung bình động chậm(Slow EMA) được thể hiện bằng thông số MACD SMA.

Fast EMA:Đường trung bình động biểu thị trung bình giá của 12 phiên trước đó

Slow EMA: Đường trung bình động biểu thị trung bình giá của 12 phiên trước đó

MACD SMA: Biểu thị giá trị chênh lệch giữa Fast EMA vs Slow EMA trong 9 phiên trước đó.

Khi 2 đường Fast EMA và Slow EMA có xu hướng xích lại với nhau được gọi là sự hội tụ và ngược lại nếu hai đường này có xu hưỡng tách nhau ra được gọi là sự phân kì. 

khi có sự biến động của thị trường, thì đường trung bình động nhanh(Fast EMA) sẽ phản ứng nhanh hơn so với đường trung bình động chậm (Slow EMA) có tốc độ chậm hơn như theo đúng tên gọi của nó.

Khi một xu hướng mới bắt đầu hình thành thì đường trung bình động nhanh(Fast EMA) sẽ phản ứng trước và vượt qua đường trung bình động chậm(Slow EMA). 

Khi đó sẽ xuất hiện hiện tượng giao cắt của hai đường này rồi và đường trung bình động(Fast EMA) sẽ bắt đầu tách ra hoặc di chuyển ra xa đường trung bình động(Slow EMA),Và lúc đó chính là lúc một xu hướng mới của thị trường được hình thành và cho nhà đầu tư tín hiệu mua vào hoặc bán ra:

Như vậy chỉ số MACD đo lường mối quan hệ giữa hai EMA là Fast EMA và Slow EMA, trong khi chỉ số RSI lại đo lường sự thay đổi về giá liên quan đến mức cao và mức giá gần đây. Hai chỉ số này thường xuyên được sử dụng cùng nhau để cung cấp cho các nhà đầu tư một bức tranh về Phân Tích Kỹ Thuật đầy đủ nhất về một thị trường. 

Kết hợp RSI và MACD

Tuy Các chỉ số này đều đo động lượng trong một thị trường, nhưng vì chúng đo lường dựa trên các yếu tố khác nhau nên đôi khi chúng đưa ra các chỉ dẫn trái ngược. 

Ví dụ, chỉ báo RSI có thể hiển thị ở mức trên 70 điểm trong một khoảng thời gian và cho thấy tín hiệu thị trường đang bị quá mức mua , trong khi chỉ báo MACD lại cho thấy thị trường vẫn đang tăng trong đà mua.

Các chỉ báo có thể báo hiệu sự thay đổi xu hướng sắp tới bằng cách hiển thị phân kỳ từ giá (giá tiếp tục cao hơn trong khi chỉ báo quay đầu thấp hơn hoặc ngược lại).

Như vậy qua bài viết chúng ta đã có thể hiểu được khái niệm cũng như cách sử dụng một trong số những phương pháp Phân Tích Kỹ Thuật thông dụng nhất hiện nay là chỉ số RSI.

Tuy Nhiên để có thể đưa ra được dự đoán chính xác nhất về xu hướng thị trường thì ngoài áp dụng RSI còn cần phải kết hợp thêm nhiều các phương pháp khác như Stochastic, MACD bởi mỗi một phương pháp sẽ có ưu nhược điểm của riêng mình và việc tổng hợp các phương pháp lại nhằm cho ra một kết quả tối ưu sẽ là chìa khóa thành công trong việc đầu tư của mỗi người.

Hy vọng bài viết này có nội dụng hữu dụng cho các bạn.  Chúc bạn giao dịch thuận lợi!

• Sóng Elliott là gì? Hướng dẫn sử dụng sóng Elliott trong giao dịch
  

• Ichimoku là gì? Cách sử dụng Mây Ichimoku để nắm bắt tín hiệu giao dịch

• Dãy Fibonacci là gì? Hướng dẫn cách sử dụng hiệu quả trong phân tích kỹ thuật

• Bollinger band là gì? Cách vận dụng chỉ số Bollinger band
  

• TOP 17 mô hình nến đảo chiều và cơ bản-cách xem biểu đồ nến Nhật mọi trader cần biết

• 07 loại biểu đồ kỹ thuật phổ biến để phân tích kỹ thuật online

• Đường MAE là gì? Cách sử dụng đường trung bình Envelopes (MAE)
  

• Đường SMA là gì? Giải thích về đường trung bình động đơn giản(SMA)
  

• Đường trung bình động MA là gì? Cách sử dụng đường MA hiệu quả trong giao dịch

• Ý nghĩa & Ví dụ của chỉ báo MACD trong giao dịch đầu tư tài chính
  

• Kháng Cự & Hỗ Trợ Là Gì? Cách Vẽ Đường Hỗ Trợ Và Kháng Cự

• Mô hình giá là gì? Cẩm nang chi tiết về các mô hình giá

• Tổng hợp các mô hình vai đầu vai (Head&Shoulders)
  

• Mô hình 2 đỉnh là gì? Hướng dẫn sử dụng Mô hình 2 đỉnh (Double Top)

• Kênh xu hướng/Kênh giá (Price channel) là gì?

• Đường Trendline là gì và cách vẽ Trendline

• Tổng hợp các đường MA (Moving Average)