Mô hình 3 đỉnh 3 đáy là gì? Cách vận dụng mô hình 3 đỉnh 3 đáy trong giao dịch

Trong giao dịch tài chính, có nhiều phương pháp để phân tích và dự đoán xu hướng thị trường. Một trong những phương pháp phổ biến là sử dụng các mô hình giá như mô hình 3 đỉnh hay 3 đáy. Những mô hình này cho phép nhà đầu tư nhận biết và dự đoán các biến động của thị trường và đưa ra các quyết định giao dịch phù hợp.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mô hình 3 đỉnh và mô hình 3 đáy. Cách áp dụng chúng trong giao dịch tài chính hiệu quả.

Mô hình 03 đỉnh (Triple Top) là một mô hình giá trong phân tích kỹ thuật hình thành vào cuối giai đoạn tăng giá của sản phẩm tài chính, dự báo xu hướng đảo chiều giảm sau đó.

Đặc điểm của mô hình 03 đỉnh:

• Mô hình 03 đỉnh chỉ được hình thành trong xu hướng tăng.

  
  

• Mô hình được hình thành bởi 03 đỉnh giá tương đương nhau với 02 lần điều chỉnh tạo thành 02 đáy giữa các đỉnh này.

  
  

• Trong thực tế biểu đồ giá, 03 đỉnh thường không có cùng mức giá. Khi đỉnh thứ 03 của mô hình giá cao hơn so với 02 đỉnh trước có thể thấy bên mua vẫn chiếm ưu thế và mô hình có thể không đáng tin cậy.

  
  

• Thời gian hình thành: Mô hình 03 đỉnh có thể hình thành ở nhiều khung thời gian khác nhau: khung thời gian phút, giờ, ngày, tháng hoặc năm. Ví dụ với khung thời gian ngày, thời gian hình thành mô hình có thể kéo dài từ 3 – 6 tháng. Mô hình đáng tin cậy hơn trong dài hạn (khung ngày) so với ngắn hạn (khung phút hoặc giờ).

+ 03 đỉnh tương đối đồng cấp: Ba đỉnh của mô hình có độ cao gần bằng nhau và đều được hình thành tại cùng một mức giá. 03 đỉnh này cũng tạo thành mức giá kháng cự trong mô hình.

+ 02 đáy có mức giá tương đương nhau nằm giữa 03 đỉnh. 02 đáy này là mức hỗ trợ trong mô hình hay còn gọi là đường neckline.

+ Điểm phá vỡ : Khi giá đóng cửa dưới đường hỗ trợ (neckline), mô hình giá 03 đỉnh được xác nhận. Điều này cho thấy xu hướng giá đã đảo chiều từ tăng sang giảm.

Diễn giải mô hình 03 đỉnh: Mô hình 03 đỉnh chia làm 03 giai đoạn chính

• Giai đoạn 01: Trong xu hướng giá tăng mạnh, cũng là thời điểm bên mua mạnh mẽ nhất, thường là giai đoạn thị trường tích cực, hoặc có các thông tin tốt đối với sản phẩm (ví dụ như doanh nghiệp phát hành cổ phiếu có doanh thu, lợi nhuận kỷ lục). Nhưng sau đó so áp lực chốt lời hoặc lực bán mạnh lên khiến giá điều chỉnh giảm và hình thành đáy thứ 01.

  
  

• Giai đoạn 02: Sau khi điều chỉnh giảm một mức nhất định, bên mua muốn giành lại ưu thế, đẩy giá lên nhưng thất bại tại vùng giá đỉnh 01 khiến giá lại rơi về mức hỗ trợ và tạo thành đáy 02.

  
  

• Giai đoạn 03: Khi giá giảm tới mức hỗ trợ, bên mua lại một lần nữa chủ động đẩy giá lên tạo thành đỉnh thứ 03, nhưng tại đây sức của lực mua đã không thể vượt qua mức kháng cự và tâm lý nhà đầu tư bắt đầu chán nản, lực bán dễ dàng chiếm ưu thế, khi có một phiên đóng cửa thủng khỏi đường neckline, bên mua hoàn toàn bị lấn áp và tạo ra xu hướng giảm mạnh.

  
  

  Thông thường giai đoạn này thị trường hoặc sản phẩm trống thông tin, không tạo được động lực cho bên mua, hoặc sự dịch chuyển chiến lược đầu tư sang các sản phẩm khác.  

Mô hình 03 đỉnh chỉ chính thức xác nhận khi mức giá thủng khỏi đường neckline. Tuy nhiên, tùy thuộc vào lực cung cầu mà giai đoạn giảm giá có thể diễn ra nhanh hoặc chậm. Đôi khi, sau khi giá thủng khỏi đường neckline, kỳ vọng của bên mua vẫn lớn giúp giá tăng lại trong một vài phiên với biên độ hẹp hoặc giằng co khiến giá đi ngang trước khi xu hướng giảm chính thức diễn ra.

Mô hình 03 đỉnh (Triple Bottom) là một mô hình giá trong phân tích kỹ thuật hình thành vào cuối giai đoạn giảm giá của sản phẩm tài chính, dự báo xu hướng đảo chiều tăng sau đó.

Đặc điểm của mô hình 03 đáy:

•  Mô hình 03 đáy chỉ được hình thành trong xu hướng giảm.

  
  

• Mô hình được hình thành bởi 03 đáy giá tương đương nhau với 02 lần điều chỉnh tạo thành 02 đỉnh giữa các đáy này.

  
  

• Các đỉnh và đáy của mô hình thường có mức giá chênh lệch trong biên độ hẹp. Tín hiệu đáng tin cậy đối với mô hình 03 đáy là đáy thứ 03 thường cao hơn so với 02 đáy còn lại, thể hiện lực bán đã yếu hơn và bên mua dễ đẩy giá lên cao hơn.

  
  

• Thời gian hình thành: Mô hình 03 đáy có thể hình thành ở nhiều khung thời gian khác nhau: khung thời gian phút, giờ, ngày, tháng hoặc năm. Ví dụ với khung thời gian ngày, thời gian hình thành mô hình 03 đáy có thể kéo dài từ 3 – 6 tháng. Mô hình đáng tin cậy hơn trong dài hạn (khung ngày) so với ngắn hạn (khung phút hoặc giờ).

+ 03 đáy tương đối đồng cấp: Ba đáy của mô hình có mức giá gần bằng nhau và cũng tạo thành mức giá hỗ trợ trong mô hình.

+ 02 đỉnh có mức giá tương đương nhau nằm giữa 03 đáy. 02 đỉnh này tạo thành mức kháng cự trong mô hình hay còn gọi là đường neckline.

+ Điểm phá vỡ: Khi giá đóng cửa trên đường hỗ trợ (neckline), mô hình giá 03 đáy được xác nhận. Điều này cho thấy xu hướng giá đã đảo chiều từ giảm sang tăng.

Diễn giải mô hình 03 đáy:

- Trong xu hướng giá sản phẩm giảm mạnh thì có một lực mua lên chiếm ưu thế so với bên bán, hình thành nên đáy 01. Điều này có thể diễn ra do thị trường tích cực hoặc có những tin tức hỗ trợ sản phẩm. Tuy nhiên, lực bán vẫn rất mạnh nên giá nhanh chóng giảm lại hình thành đỉnh 01.

- Khi giá rơi mới mức hỗ trợ (đáy 01), lực mua lên lại chiếm ưu thế và đẩy giá lên cao và tạo thành đáy 02, nhưng không vượt qua được ngưỡng kháng cự (đỉnh 01) lại quay đầu giảm và hình thành đỉnh 02.

- Xu hướng giằng co giữa bên mua và bên bán trong thời gian dài khiến bên bán dần yếu thế, khi giá giảm về ngưỡng hỗ trợ thì bên mua tiếp tục chủ động mua lên, lần này bên bán không đủ lực để cản và khi ngưỡng kháng cự bị phá vỡ thì bên mua hoàn toàn chiếm ưu thế, tạo mô hình 03 đáy hoàn chỉnh với xu hướng tăng mạnh sau đó. 

#5.1 Cách sử dụng mô hình 03 đỉnh để giao dịch 

Biểu đồ giá cổ phiếu Microsoft (Nguồn: Mitrade)

+ Bước 1: Xác định mô hình 03 đỉnh xuất hiện trong biểu đồ giá trong xu hướng tăng.

+ Bước 2: Xác định các mức kháng cự (vùng giá của 03 đỉnh) và vùng hỗ trợ (vùng giá đường neckline hay 02 đáy)

+ Bước 3: Đặt lệnh - Khi mở lệnh giao dịch trader cần phải xác định được điểm vào lệnh, mức chặn lỗ và mục tiêu lợi nhuận.

-        Xác định mức chặn lỗ: Tuỳ vào điểm mở bán hoặc khả năng chịu đựng rủi ro mà trader lựa chọn điểm kháng cự hay hỗ trợ để đặt lệnh chặn lỗ.

-        Xác định mục tiêu lợi nhuận: Trader cần xác định mục tiêu lợi nhuận để đặt lệnh mua và thoát khỏi vị thế bán.

Đối với mô hình 03 đỉnh, trader có thể lựa chọn 02 điểm mở lệnh bán thích hợp.

-        Mở lệnh bán tại điểm đảo chiều ngay tại đỉnh 03. Ví dụ với biểu đồ giá cổ phiếu Microsoft phía trên, điểm mở bán thứ nhất có thể thực hiện quanh mức giá ~ 337 USD/CP (phiên giảm thứ 02 sau tạo đỉnh thứ 03). Theo đó, mức chặn lỗ sẽ là vùng giá 03 đỉnh ~344 USD/CP. Mức lợi nhuận ngắn hạn có thể ở vùng Neckline hoặc dưới đường Neckline khi trader chắc chắn về mô hình 03 đỉnh hoàn chỉnh.

-        Điểm mở bán thứ 02 cho trader là sau khi mức giá giảm thủng khỏi đường Neckline, hay mức giá ~314 USD/CP (phiên giảm thứ nhất hoặc thứ 02 sau giá hỗ trợ). Khi đó, đường Neckline trở thành điểm kháng cự, cũng là điểm chặn lỗ cho trader ~318 USD/CP. Mức lợi nhuận sẽ tuỳ theo mục tiêu kỳ vọng của trader hoặc khi dấu hiệu đảo chiều tăng trở lại xuất hiện.

#5.2 Cách sử dụng mô hình 03 đáy để giao dịch

Biểu đồ giá cổ phiếu Uber (Nguồn: Mitrade)

+ Bước 1: Xác định mô hình 03 đáy xuất hiện trong biểu đồ giá.

+ Bước 2: Xác định các mức hỗ trợ (vùng giá của 03 đáy) và vùng kháng cự (vùng giá điểm neckline)

+ Bước 3: Đặt lệnh: Khi mở lệnh giao dịch trader nên xác định được các điểm mở vị thế, mức chặn lỗ và mục tiêu lợi nhuận để chốt lời.

-        Xác định mức chặn lỗ: Tuỳ vào điểm mở mua mà trader lựa chọn điểm kháng cự hay hỗ trợ để đặt lệnh chặn lỗ.

-        Xác định mục tiêu lợi nhuận: Trader cần xác định mục tiêu lợi nhuận để đặt lệnh bán và thoát khỏi vị thế mua.

Đối với mô hình 03 đáy, trader có thể lựa chọn 02 điểm mở lệnh mua thích hợp.

-        Mở lệnh mua tại điểm đảo chiều ngay tại đáy 03. Ví dụ với biểu đồ giá cổ phiếu Uber phía trên, điểm mở mua thứ nhất có thể thực hiện quanh mức giá ~ 21,5 USD/CP (phiên đóng cửa thứ 02 cao hơn với mức giá của cả 03 đáy). Theo đó, mức chặn lỗ sẽ là vùng hỗ trợ hay vùng giá của 03 đáy, quanh mức ~20,3 USD/CP. Mức lợi nhuận ngắn hạn có thể ở vùng Neckline (23,3 USD/CP) hoặc trên đường Neckline khi trader chắc chắn về mô hình 02 đáy hoàn chỉnh.

-        Điểm mở mua thứ 02 cho trader là sau khi mức giá tăng phá vỡ đường Neckline, hay mức giá ~24,5 USD/CP (phiên tăng giá thứ 2 từ đường neckline). Khi đó, đường Neckline trở thành điểm hỗ trợ, cũng là điểm chặn lỗ cho trader ~23,3 USD/CP. Mức lợi nhuận sẽ tuỳ theo mục tiêu kỳ vọng của trader hoặc khi dấu hiệu đảo chiều giảm giá xuất hiện.

Lưu ý khi sử dụng mô hình 03 đỉnh & 03 đáy để giao dịch: 

- Thay vì sử dụng mô hình 03 đáy và 03 đỉnh độc lập, trader nên kết hợp với các chỉ báo kỹ thuật khác như MACD, RSI, MA… để có khả năng dự đoán xu hướng rõ ràng hơn. 

Biểu đồ giá cặp ngoại hối GBP/CAD (Nguồn: Mitrade)

Khi kết hợp với chỉ báo MA9 và MA20 có thể thấy xu hướng hội tụ của 02 đường MA tại vùng đỉnh 03 và sau đó MA9 cắt xuống MA20 với mức phân kỳ rộng hơn, cho thấy tín hiệu xu hướng giảm tin cậy cao hơn.

- Trong quá trình xác nhận mô hình 03 đỉnh hoặc 03 đáy hoàn thiện có thể có những giai đoạn kiểm tra lại mức giá (như trong biểu đồ giá cổ phiếu Uber phía trên). Trader có thể đặt mức dừng lỗ phía dưới đường neckline (khoảng giữa của Neckline và vùng giá 03 đáy) với mô hình 03 đáy hoặc trên đường neckline (khoảng giữa của Neckline và vùng giá 03 đỉnh) để tránh cắt lỗ quá sớm. Tuy nhiên, mức rủi ro cũng cao hơn nếu mô hình giá thất bại.  

- Mô hình 03 đáy và 03 đỉnh thường mất nhiều thời gian hình thành và xác nhận mô hình hoàn chỉnh, chính vì việc thích hợp hơn với những nhà đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, trader ngắn hạn có thể lựa chọn những khung thời gian phút hoặc giờ để tìm kiếm mô hình khi giao dịch.

Cũng giống như với bất kỳ công cụ phân tích kỹ thuật nào khác, mô hình giá 03 đỉnh và 03 đáy không có độ tin cậy tuyệt đối trong dự đoán xu hướng giá. Do đó, Trade sử dụng công cụ này để giao dịch nên có kiến thức và kinh nghiệm đầu tư để đưa ra quyết định đúng đắn và kiểm soát rủi ro.

Việc kết hợp với các chỉ báo kỹ thuật khác và các phân tích cơ bản về thị trường có thể giúp trader đưa ra quyết định giao dịch tốt hiệu quả hơn.

• Kênh xu hướng/Kênh giá (Price channel) là gì?

• Đường Trendline là gì và cách vẽ Trendline
  

• Đường EMA là gì? Giải thích về đường trung bình động hàm mũ (EMA)

• Tổng hợp các đường MA (Moving Average)

• Đường MAE là gì? Cách sử dụng đường trung bình Envelopes (MAE)
  

• Đường SMA là gì? Giải thích về đường trung bình động đơn giản(SMA)

• Ý nghĩa & Ví dụ của chỉ báo MACD trong giao dịch đầu tư tài chính
  

• MACD là gì và Đường MACD hoạt động như thế nào?