Trái phiếu chuyển đổi là gì? Những tiềm năng khi đầu tư vào trái phiếu chuyển đổi

Trái phiếu chuyển đổi là một công cụ tài chính kết hợp các đặc điểm của chứng khoán nợ và chứng khoán vốn, mang lại lợi ích và rủi ro riêng cho cả tổ chức phát hành và nhà đầu tư.

Thị trường hấp dẫn này dự kiến sẽ phát triển để đáp ứng với những thay đổi của điều kiện thị trường, khuôn khổ pháp lý và chiến lược của nhà đầu tư. Nếu bạn có nhu cầu đa dạng hóa danh mục đầu tư thì hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn.

Doanh nghiệp để hoạt động thường sẽ huy động vốn đến từ các nguồn sau: cổ đông góp vốn, phát hành cổ phiếu, vay ngân hàng, thu tiền bán hàng, và cuối cùng là phát hành trái phiếu. Trong đó, trái phiếu là hình thức huy động mà doanh nghiệp không cần phải phát hành thêm cổ phiếu hay đi vay thêm từ ngân hàng, bất kỳ tổ chức hay cá nhân đều có thể mua loại chứng khoán này. 

a. Định nghĩa Trái phiếu

- Trái phiếu (Bonds) là giấy xác nhận có nghĩa vụ nợ hay chứng khoán nợ của bên bán (doanh nghiệp hoặc chính phủ) đối với bên mua (trái chủ/nhà đầu tư). Tổ chức phát hành xác nhận nghĩa vụ nợ đối với trái chủ bằng cách phát hành trái phiếu, trên đó thể hiện rõ lợi tức, thời gian trả lãi, trả gốc và các quy định khác.

- Loại chứng khoán nợ này được phân loại theo các đặc điểm khác nhau như chủ thể phát hành, tính chất, lợi tức và phương thức bảo đảm. Theo đó phân loại theo tính chất trái phiếu có trái phiếu chuyển đổi và trái phiếu không chuyển đổi.

b. Khái niệm trái phiếu chuyển đổi

- Trái phiếu chuyển đổi (Convertible Bond, sau đây sẽ gọi tắt là “CB” hoặc “TP chuyển đổi”) là loại trái phiếu được phát hành bởi công ty cổ phần và có khả năng quy đổi thành cổ phiếu phổ thông (theo tỷ lệ được xác định) của doanh nghiệp đó theo các điều kiện, điều khoản đã được xác định khi rao bán. Việc quy đổi này có thể diễn ra theo quyết định của trái chủ hoặc có thể là bắt buộc, có thể xảy ra vào nhiều thời điểm khác nhau trong vòng đời của trái phiếu.

- Nói cách khác, loại TP chuyển đổi thường có mức lãi suất khá thấp, nhưng bù lại sẽ giúp trái chủ có được khoản lợi nhuận lớn hơn khi được quy đổi thành cổ phiếu phổ thông của công ty. Đây là hình thức kết hợp giữa trái phiếu và quyền mua cổ phiếu do doanh nghiệp phát hành (thông thường trái chủ không có trách nhiệm phải mua nó vào tương lai).

- Ví dụ: Công ty X có 1.000.000.000 cổ phần với thị giá 2.000 đồng/cổ phiếu. Tiếp theo nhà đầu tư mua 10.000 TP chuyển đổi do công ty phát hành với tổng giá trị 100.000.000 đồng) với lãi suất 5%/năm (trả lợi tức hàng tháng), tỷ lệ chuyển đổi là 1:5 (1 trái phiếu đổi 5 cổ phiếu). Như vậy lợi tức nhận được sau 12 tháng sẽ là 5.000.000 đồng.

Sau 12 tháng công ty X kinh doanh tốt và thị giá cổ phiếu khi đó là 10.000 đồng, trái chủ sử dụng quyền mua cổ phiếu phổ thông. Vậy là trái chủ sẽ trở thành cổ đông phổ thông nắm giữ 50.000 cổ phiếu với giá trị là 500.000.000 đồng. Tại thời điểm đó, nhà đầu tư bán toàn bộ cổ phiếu nêu trên thì lợi nhuận họ thu về là 400.000.000 đồng, gấp 8 lần so với lợi tức từ trái phiếu.

(Nguồn: Mitrade)

c. Các loại TP chuyển đổi

d. Khung pháp lý

- Các yêu cầu về phát hành, giao dịch và công bố thông tin đối với TP chuyển đổi phải tuân theo nhiều quy định khác nhau, tùy thuộc vào khu vực pháp lý nơi loại chứng khoán nợ được phát hành và giao dịch.

☀️ Tỷ lệ chuyển đổi: số lượng trái phiếu được quy đổi thành cổ phiểu khi đến thời hạn được quy định trên hợp đồng mua bán. Tỷ lệ này được ấn định dưới dạng tỷ số hoặc mức giá cụ thể.

☀️ Lợi tức: được hưởng lợi tức định kỳ khi sở hữu trái phiếu. Tuy nhiên mức lợi tức thường sẽ thấp hơn các loại khác.

☀️ Thời hạn chuyển đổi: là thời hạn trái chủ có quyền quy đổi trái phiếu nắm giữ thành cổ phiếu phổ thông theo Tỷ lệ chuyển đổi.

☀️ Ưu tiên thanh toán: trái phiếu được hạch toán nợ vào sổ sách doanh nghiệp, vì vậy khi công ty phát hành bị giải thể hoặc phá sản, người nắm giữ trái phiếu được ưu tiên thanh toán trước cổ đông. Ngược lại, trái chủ không có quyền tham gia vào hoạt động của công ty.

☀️ Quyền mua: cho phép tổ chức phát hành được quyền lựa chọn mua lại một phần hoặc toàn bộ CB trước ngày đáo hạn với các điều kiện cụ thể theo quy định trong hợp đồng mua bán. Quyền này giúp doanh nghiệp quản lý cơ cấu vốn và giảm chi phí lãi vay (lợi tức trả cho trái chủ).

☀️ Quyền bán: cho phép trái chủ được quyền lựa chọn bán lại một phần hoặc toàn bộ CB cho tổ chức phát hành trước ngày đáo hạn với mức giá và điều kiện được xác định trong hợp đồng mua bán. Quyền này giúp trái chủ có thêm một lựa chọn rút lui và bảo vệ họ khỏi sự sụt giảm giá trị trái phiếu tiềm năng.

☀️ Chất lượng và xếp hạng tín dụng: chất lượng tín dụng phụ thuộc vào tình hình tài chính của doanh nghiệp, được đánh giá bởi các cơ quan xếp hạng tín dụng. Xếp hạng tín dụng được ấn định ảnh hưởng đến lợi tức, giá cả và nhận thức của trái chủ về mức độ tiềm năng cùng rủi ro của nó.

⏩Tóm lược: bởi tính năng huy động vốn với lãi suất thấp và chưa cần pha loãng cổ phần, cùng với đó là các điều kiện đính kèm hình thành nên các dạng TP chuyển đổi giúp đa dạng hóa danh mục nắm giữ và chiến lược đầu tư, những yếu tố trên tạo nên sức hút đối với người mua cùng với đó là 1 thị trường đầy sôi động.

֎ Kinh doanh chênh lệch giá: đây là một chiến lược bao gồm việc mua đồng thời TP chuyển đổi và bán khống cổ phiếu cơ sở để thu lợi từ sự chênh lệch trường hợp giá cổ phiếu đang có chiều hướng tốt, cao hơn giá trị CB.

֎ Đầu tư định hướng: căn cứ xu hướng của giá cổ phiếu cơ sở và chất lượng tín dụng của TP chuyển đổi, người mua theo chiến lược này kỳ vọng thu lợi nhuận từ tiềm năng tăng giá hoặc nhận cổ tức.

֎ Đầu tư cân bằng: quy đổi một phần TP chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông nhằm mục đích thu được lợi nhuận từ việc giá tăng giá hoặc nhận cổ tức; cùng với việc nắm giữ phần còn lại, người mua kỳ vọng giá cổ phiếu tiếp tục tăng trong tương lai hoặc ít nhất vẫn sẽ có lợi tức cố định từ trái phiếu.

֎ Phòng ngừa rủi ro: nhằm quản lý các rủi ro khác nhau chẳng hạn như rủi ro lãi suất, tín dụng và rủi ro chuyển đổi bằng cách sử dụng các công cụ tài chính như quyền chọn, hợp đồng tương lai hoặc các công cụ phái sinh khác để đạt được mục tiêu ngắn hạn hoặc dài hạn người mua đặt ra.

֎ Kết hợp với các loại chứng khoán khác: hình thành danh mục đầu tư có nhiều loại chứng khoán cộng hưởng nhau nhằm tối đa hóa lợi nhuận (ngược lại sẽ trở thành lỗ nghiêm trọng) hoặc trở thành kênh bù lỗ cho nhau (an toàn, không bỏ trứng vào cùng một giỏ).

Theo sát hơn 400 thị trường tài chính trên sàn Mitrade

Giá trị TP chuyển đổi = Giá trị trái phiếu + Giá trị quyền chuyển đổi

- Giá trị trái phiếu là giá trị hiện tại của các dòng tiền thanh toán gốc và lãi trái phiếu trong suốt kỳ hạn quy định trên hợp đồng mua bán, bằng cách tính chiết khấu dòng tiền. Mức chiết khấu này được quyết định dựa trên lãi suất chung trên thị trường, biên độ rủi ro tín dụng và quan hệ cung cầu.

- Giá trị chuyển đổi là giá trị quyền mua cổ phiếu. Giá trị này phụ thuộc vào giá trị cổ phiếu thời điểm phát hành, thời hạn thực hiện quyền quy đổi, sự biến động giá cổ phiếu và mức lãi suất trên thị trường.

- Theo hai định nghĩa trên, giá trị loại chứng khoán nợ này phụ thuộc rất nhiều vào lãi suất trên thị trường, kỳ hạn trái phiếu và quan hệ cung cầu. Vì vậy, người mua sẽ quyết định dựa trên nhịp đập thị trường trái phiếu và cả cổ phiếu. 

⭐️ Đọc hiểu các điều khoản trong hợp đồng mua bán. Theo đó quan trọng nhất là điều kiện và thời gian kích hoạt các quyền hạn của hai bên, tiếp đến là tỷ lệ chuyển đổi và giá trị mua bán trái cổ tương ứng điều kiện và cuối cùng là các điều khoản như lãi suất, trách nhiệm hai bên.

⭐️ Theo dõi sát sao thị trường. Như đã nêu ở những mục trên, CB có nhiều chiến lược phù hợp với khẩu vị và tình hình thực tế của bên mua. Vì vậy, để thích ứng với thị trường và linh hoạt trong chiến lược thì bên mua nên theo dõi kỹ thị trường trái phiếu và cổ phiếu để có quyết định kịp thời.

⭐️ Lựa chọn tổ chức phát hành uy tín. Thực tế với các loại chứng khoán, các quyết định của bên mua đều dựa trên uy tín và kết quả kinh doanh của bên bán do đó bên mua cũng cần có kỹ năng phân tích và đánh giá đầy đủ các khía cạnh của bên bán.

⭐️ Trang bị kỹ năng và kiến thức. Để thực hiện ba lưu ý nêu trên, bên mua cần nghiên cứu về thị trường chứng khoán, cách đánh giá doanh nghiệp thông qua phân tích cơ bản – kỹ thuật, nhịp đập thị trường nhằm cảm nhận độ mạnh yếu chứng khoán và nhận định thông tin. Các bạn có thể tìm thấy mọi điều đó thông qua các khóa học và bản tin trên Mitrade.

⭐️ Cách mua TP chuyển đổi. Có 3 cách các bạn có thể cân nhắc: thông qua sàn giao dịch với nhà môi giới, mua trực tiếp bằng hợp đồng mua bán, thông qua Quỹ tương hỗ (Mutual Fund) hoặc Quỹ hoán đổi (Exchange Traded Fund). Qua đó việc mua thông qua quỹ giúp người mua không chuyên giảm thiểu rủi ro và đa dạng danh mục đầu tư.

- TP chuyển đổi là chứng khoán đặc biệt có thể đóng một vai trò quan trọng trong danh mục đầu tư đa dạng của nhà đầu tư. Chứng khoán nợ này thường hấp dẫn các nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận lợi nhuận thấp hơn vào ban đầu, với kỳ vọng tìm kiếm được lợi nhuận cao hơn vào tương lai.

- Giống như các khoản đầu tư khác, TP chuyển đổi cũng có rủi ro thua lỗ. Vì vậy, các nhà đầu tư nên nghiên cứu, phân tích và nhận định đúng đắn trước khi ra quyết định.