Tại sao nhà đầu tư nhỏ lẻ thường thua lỗ khi mua cổ phiếu? 8 nguyên nhân dẫn đến thua lỗ và 4 lời khuyên chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu

Trên thị trường chứng khoán, cả nhà đầu tư lớn và nhỏ lẻ đều có thể gánh chịu thua lỗ. Tuy nhiên, tại sao tỷ lệ thua lỗ của nhà đầu tư nhỏ lẻ lại cao hơn? Làm thế nào để xử lý tình trạng thua lỗ và thoát ra khỏi tình huống này? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tổng hợp các nguyên nhân dẫn đến thua lỗ mà nhà đầu tư nhỏ lẻ thường gặp trong việc đầu tư cổ phiếu, đồng thời đưa ra một số biện pháp xử lý khả thi sau khi phải đối mặt với tình trạng thua lỗ, hy vọng có thể giúp ích cho quá trình đầu tư cổ phiếu của bạn.

Nhận thêm thông tin thị trường chứng khoán > >

Việc tiếp cận thị trường mù quáng là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến nhà đầu tư nhỏ lẻ thua lỗ. Nhiều người sở hữu chuyên môn rất tốt trong lĩnh vực của mình, tuy nhiên, họ không thể làm điều này khi bước chân vào thị trường chứng khoán . Điều này là do họ thiếu kiến thức và kinh nghiệm nhưng lại cho rằng thị trường rất dễ để kiếm lời. 

Tiếp cận thị trường mà không có sự chuẩn bị tương tự như việc mua vé số, may mắn không phải lúc nào cũng đứng về phía chúng ta. Hơn nữa, phần lớn nhà đầu tư nhỏ lẻ thường thích nghe theo tin đồn và tin tức từ người khác, không có phương pháp giao dịch riêng, không thể tự mình suy nghĩ, không có logic mua bán rõ ràng, thậm chí kiên quyết giữ cổ phiếu dù có tăng hay giảm, điều này làm khả năng thua lỗ tăng cao.

֎ Theo đuổi tỷ suất sinh lời đầu tư quá cao

Mọi loại hình đầu tư đều đi theo nguyên tắc lợi nhuận cao thì rủi ro cũng cao, và đầu tư cổ phiếu cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ quên điều này và đặt mục tiêu sinh lời quá cao khi gia nhập thị trường cổ phiếu, thậm chí là nhân đôi tài khoản trong thời gian ngắn.

Chúng ta phải nhớ rằng, tỷ suất sinh lời hàng năm của "tượng đài đầu tư" Warren Buffett cũng chỉ khoảng 20%, do đó, tỷ suất sinh lời gấp đôi thực sự là quá sức tưởng tượng. Tham vọng lớn có thể khiến họ phải đối mặt với những rủi ro khó kiểm soát và việc thất bại và thua lỗ cũng không phải điều quá ngạc nhiên.

֎ Dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin thị trường

Thông tin thị trường chủ yếu liên quan đến sự kiện liên quan đến doanh nghiệp, được công bố qua các bản tin và phương tiện truyền thông. Vì hạn chế nguồn thông tin, phần lớn nhà đầu tư nhỏ lẻ phải dựa vào thông tin trên phương tiện truyền thông để đưa ra quyết định đầu tư. Họ thường rơi vào tình thế thua lỗ do không thể nắm bắt thông tin kịp thời và không phân biệt được thông tin đúng hay sai.

Trên thực tế, các nhà đầu tư tổ chức có khả năng điều khiển truyền thông theo ý mình và hầu hết thông tin công bố ra là để dụ nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào. Ngay cả khi thông tin chính xác, lợi nhuận cũng sẽ bị hạn chế, do trên thực tế, các nhà đầu tư lớn thường đã nắm bắt trước thông tin để mua cổ phiểu từ sớm nên biên độ tăng trưởng cũng không còn nhiều cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ. 

֎ Không nghiên cứu kỹ lưỡng về cổ phiếu

Để đạt được thành công, điều quan trọng nhất là hiểu rõ về đối tượng mà mình muốn đầu tư. Tuy nhiên, hầu hết các nhà đầu tư cá nhân thường bỏ qua việc phân tích và tìm hiểu kỹ càng về công ty đứng sau cổ phiếu. 

Thay vào đó, việc mua cổ phiếu của các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường dựa vào cảm tính hoặc đơn giản là họ chạy theo đám đông. Trên thực tế, họ có thể hoàn toàn không biết gì về công ty phát hành ra cổ phiếu, hoạt động kinh doanh và tiềm năng tăng trưởng của nó. Đầu tư vào công ty mà bạn không hiểu trong một lĩnh vực mà bạn không biết khiến nhà đầu tư trở nên bị động trong các diễn biến trên thị trường, khiến họ khó điều chỉnh vị thế kịp thời, dẫn đến khó tránh khỏi thua lỗ.

֎ Tâm lý thiếu vững vàng

Nhiều nhà đầu tư cá nhân sẽ cảm thấy vui mừng khi thấy giá cổ phiếu tăng mạnh, nhưng ngay lập tức trở nên tuyệt vọng khi nó đảo chiều giảm giá. Khi không thể quản lý tốt tâm trạng giao dịch, những quyết định được đưa ra chắc chắn sẽ trở nên hấp tấp và không còn chuẩn xác. Họ có thể trở nên tham lam mà chọn những cổ phiếu có rủi ro cao để mong muốn kiếm lợi nhanh, hoặc có thể vì quá sợ hãi mà bán những cổ phiếu tốt.

Mở Tài Khoản Demo Mở Tài Khoản Thật 

֎ Ác cảm với việc thua lỗ, dẫn đến từ bỏ thị trường quá sớm

Sự ác cảm với việc thua lỗ là một khái niệm thường thấy trong tâm lý hành vi tài chính, nó ám chỉ mức độ nhạy cảm với việc thua lỗ của nhà đầu tư. Ngay cả khi lợi nhuận và thua lỗ cân bằng nhau, nhà đầu tư vẫn luôn cảm thấy đau đớn và khó chịu. Tâm lý ác cảm này đôi khi sẽ dẫn đến hành động bán đi cổ phiếu tốt trước khi nó tăng giá trở lại. 

֎ Không kiên định khi lựa chọn cổ phiếu

Nhiều nhà đầu tư cá nhân thường gặp vấn đề sau: Ban đầu họ đã tốn thời gian nghiên cứu và lựa chọn cổ phiếu, nhưng do giá tăng chậm hoặc biến động không như kỳ vọng, họ không thể kiên nhẫn chờ và đã đổi sang cổ phiếu khác. Đến khi cổ phiếu cũ đã tăng giá thì lại cảm thấy tiếc và mua lại với mức giá cao hơn. 

Trên thực tế, việc thay đổi cổ phiếu như vậy thường mang đến nhiều rủi ro kẹt vốn, thua lỗ hoặc phải mua lại cổ phiếu mình đã chọn ở mức giá cao hơn ban đầu. Việc này tạo ra sự chán nản, làm suy giảm nguồn vốn và khiến nhà đầu tư bối rối với các lựa chọn đầu tư trên thị trường. 

֎ Giao dịch quá mức

Thị trường chứng khoán có chu kỳ tăng trưởng và suy thoái, trong giai đoạn thị trường suy thoái, thực tế là hơn 90% cổ phiếu không có cơ hội sinh lời. Tuy nhiên,  nhiều nhà đầu tư cá nhân không muốn nghỉ ngơi mà vẫn muốn lao đầu vào tìm kiếm cơ hội sinh lời. 

Hơn nữa, việc sở hữu nhiều cổ phiếu đang trong tình trạng thua lỗ cũng khiến tâm lý nhà đầu tư trở nên mệt mỏi do bị mắc kẹt và cảm thấy thất vọng. Khi thị trường bước vào chu kỳ tăng trưởng, lúc đó nhà đầu tư lại không dám thực hiện giao dịch và bỏ lỡ cơ hội sinh lời.

Trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư đơn giản là muốn mua thấp và bán lại ở giá cao. Do đó, việc nhận biết thời điểm thị trường sắp giảm mạnh có thể giảm thiểu khả năng thua lỗ. Phần dưới đây, chúng ta sẽ đưa ra 5 dấu hiệu xuất hiện trước khi cổ phiếu giảm mạnh để người đọc tham khảo. Tuy nhiên, đây chỉ là kinh nghiệm thông thường và không phải là lời khuyên đầu tư.

☼ Đường phân chia thị trường tăng và thị trường giảm

Đường trung bình động dài hạn 250 ngày thường được coi là đường phân chia thị trường tăng (bull market) và thị trường giảm (bear market). Nếu chỉ số giảm dưới đường trung bình động 250 ngày, nhiều nhà đầu tư coi đây là dấu hiệu thị trường cổ phiếu đang từ thị trường tăng chuyển sang thị trường giảm. Ngược lại, nếu giá vượt qua đường trung bình động 250 ngày, thị trường cổ phiếu có thể chuyển từ thị trường giảm sang tăng.

☼ Chỉ số chung không đạt đỉnh mới

Chỉ số chung có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất của các cổ phiếu trong đó, do nhiều nhà đầu tư sẽ hành động theo sự tăng giảm của chỉ số chung này. Mặc dù việc chỉ số chung đi ngang chưa chắc có nghĩa là thị trường sẽ giảm, tuy nhiên, nhà đầu tư cũng nên quan sát thêm nhiều dấu hiệu khác để dự đoán được chính xác tình hình.

Ví dụ chỉ số VN-Index đạt đỉnh đầu năm 2022 nhưng không thể bứt phá và dẫ đến một xu hướng giảm mạnh sau đó (Nguồn: Tradingview)

Nhà đầu tư có thể kết hợp với một số yếu tố kỹ thuật, ví dụ như chỉ số đi ngang kết hợp với các chỉ báo động lượng đang dần suy yếu và khối lượng giao dịch giảm. Hoặc chỉ số đi ngang và có nhiều thông tin tiêu cực xuất hiện. Tất cả những điều này đều có khả năng gây ra sự điều chỉnh.

☼ Thị trường quá sôi động

Nếu bạn thấy các nhà đầu tư khác trên thị trường, thậm chí cả bạn bè và người thân, đều bàn tán về cổ phiếu thì bạn nên cẩn trọng hơn. Bởi vì khi một lượng lớn nhà đầu tư cá nhân đang tìm kiếm lợi nhuận từ thị trường cổ phiếu, giá cổ phiếu có thể tăng cả về giá và khối lượng giao dịch. Điều này thường là dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư tổ chức chuẩn bị bán cổ phiếu trong tay họ cho các nhà đầu tư cá nhân và rời bỏ thị trường. Áp lực bán ra mạnh chắc chắn sẽ khiến giá cổ phiếu đảo chiều và mất đi nhiều giá trị.

☼ Theo dõi hiệu suất của các cổ phiếu trụ

Các cổ phiếu vốn hoá lớn ảnh hưởng mạnh mẽ đến các chỉ số chứng khoán Việt Nam ( Nguồn: Vietstock)

Nhóm cổ phiếu trụ đề cập đến các loại cổ phiếu có vốn hóa lớn, do đó ảnh hưởng mạnh mẽ đến chỉ số chung. Các cổ phiếu này tăng có thể kéo theo chỉ số chung tăng và ngược lại. Vì vậy, nếu bạn thấy hiệu suất giá của các cổ phiếu trụ này không khớp với hiệu suất chung của chỉ số, thì nhiều khả năng chỉ số đang chuẩn bị giảm.

☼ Sự tăng cùng lúc của chỉ số chứng khoán và chỉ số VIX

Sự gia tăng của chỉ số chứng khoán thường yêu cầu nhà đầu tư mua cổ phiếu với giá cao hơn liên tục. Nếu nhà đầu tư cẩn trọng với sự tăng giá cổ phiếu, có nghĩa là họ không muốn mua với giá cao, từ đó làm giảm chỉ số VIX. Chỉ số VIX thường ở mức thấp hoặc vừa phải khi chỉ số chứng khoán tăng trưởng một cách lành mạnh.

Biểu đồ sự tương quan giữa chỉ số VIX và chỉ số S&P 500 (Nguồn Fidelity)

Nếu cả chỉ số chứng khoán và chỉ số VIX đều tăng mạnh, điều đó cho thấy thái độ cực kỳ lạc quan của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, khi giá cổ phiếu tăng đến một mức phi lý và kèm theo ảnh hưởng của tin tức tiêu cực, các nhà đầu tư có thể ngay lập tức bán cổ phiếu để chốt lời, dẫn đến thị trường lao dốc đột ngột.

Theo sát hơn 400 thị trường tài chính trên sàn Mitrade

⭐️ Cắt lỗ nếu cổ phiếu không còn điểm hỗ trợ về kỹ thuật

Thường thì giá sẽ bật lên khi tiếp xúc với các đường hỗ trợ kỹ thuật. Nếu giá không thể bật lên tại điểm này, khả năng cao nó sẽ điều chỉnh sâu hơn và gây thất bại lớn hơn. Do đó, nếu cổ phiếu phá vỡ các mức hỗ trợ quan trọng, đó là thời điểm mà nhà đầu tư nên quyết đoán cắt lỗ để tìm kiếm cơ hội mới.

⭐️ Điều chỉnh tỷ trọng cổ phiếu

Nếu sau khi phân tích kỹ thuật, cổ phiếu đang thua lỗ nhưng vẫn có khả năng hồi phục, bạn cũng nên giảm tỷ trọng đầu tư vào cổ phiếu đó. Hơn nữa, vì bạn đã gánh chịu thất bại, hãy cân nhắc lại tỷ lệ rủi ro so với lợi nhuận tiềm năng. Chỉ khi tỷ lệ rủi ro so với lợi nhuận hấp dẫn thì mới nên duy trì vị thế. Lưu ý rằng, mua cổ phiếu gần điểm hỗ trợ càng giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cơ hội lợi nhuận, trong khi bán cổ phiếu ở điểm kháng cự có thể tối ưu hóa lợi nhuận.

⭐️ Tìm phương pháp giao dịch khác

Thất bại liên tục có thể chỉ ra rằng phương pháp giao dịch hiện tại không đạt hiệu quả. Khi gặp tình trạng liên tục thua lỗ, việc tìm kiếm phương pháp giao dịch khác trở nên cần thiết. Sự thất bại không chỉ ảnh hưởng tới khả năng tài chính, mà còn có tác động tiêu cực đến tâm lý và tinh thần của người giao dịch.

Tìm một phương pháp mới giúp nhà giao dịch tiếp cận thị trường một cách sáng tạo và tạo cơ hội cải thiện hiệu suất. Trong bối cảnh thị trường luôn biến đổi, việc thử nghiệm và điều chỉnh liên tục phương pháp giao dịch là quan trọng để thích nghi với môi trường thị trường mới. Việc tìm kiếm phương pháp giao dịch khác không chỉ giúp cải thiện hiệu suất giao dịch, mà còn giúp xây dựng sự tự tin và tái thiết lập tư duy giao dịch.

⭐️ Giữ bình tĩnh khi thua lỗ

Giữ bình tĩnh khi gặp thất bại trong đầu tư cổ phiếu là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc quản lý tài sản và đạt được thành công dài hạn. Trên thị trường tài chính, biến động là điều không thể tránh khỏi, và thất bại có thể xảy ra với ngay cả những nhà đầu tư có kinh nghiệm. Bình tĩnh giúp người đầu tư duy trì trạng thái tâm lý sáng suốt, dễ dàng xem xét tình hình một cách khách quan và đưa ra quyết định thông thái.

Khi gặp thất bại, tình trạng căng thẳng và lo sợ có thể làm mất khả năng ra quyết định một cách logic và chính xác. Tình trạng hoảng loạn có thể dẫn đến việc bán cổ phiếu mà không có kế hoạch cụ thể hoặc thậm chí rút khỏi thị trường hoàn toàn vào thời điểm không thích hợp. Trong khi đó, việc giữ bình tĩnh giúp người đầu tư đối mặt với thất bại một cách chủ động, tìm kiếm bài học và điều chỉnh chiến lược giao dịch mà không bị quá mức ảnh hưởng bởi tình hình hiện tại.

Giao Dịch chứng khoán Ngay  > >

Khi tham gia vào thị trường cổ phiếu, bạn có thể áp dụng một hoặc nhiều chiến lược đầu tư khác nhau; tuy nhiên, để giảm thiểu rủi ro, tôi khuyến nghị bạn áp dụng các chiến lược sau để có được lợi nhuận tốt và rủi ro thấp nhất:

◆ Đầu tư dài hạn

Chiến lược đầu tư cổ phiếu dài hạn không yêu cầu nhà đầu tư phải quan tâm quá nhiều đến các biến động giá trong ngắn hạn. Điều bạn cần làm là tìm ra các cổ phiếu bị định giá thấp và giữ chúng trong thời gian dài. Việc mua cổ phiếu cũng không cần phải thực hiện một lần mà có thể thực hiện ra định kỳ theo từng tuần hoặc từng tháng để có được giá tốt nhất và tối ưu hóa nguồn tiền. Điểm quan trọng của chiến lược này là phải chọn những cổ phiếu có giá trị nội tại tốt, tiềm năng phát triển bền vững để có thể tin tưởng trong thời gian dài.

◆ Chỉ tham gia khi có sóng lớn

Theo chiến lược này, nhà đầu tư sẽ chỉ đầu tư khi họ cảm thấy cực kỳ chắc chắn về cơ hội kiếm lời trong thời gian trung và dài hạn. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẽ không tham gia thị trường khi nó tăng trưởng quá mạnh hoặc khi có quá nhiều người đã biết về nó.

Để áp dụng chiến lược này, nhà đầu tư có thể theo dõi các thông tin lớn về kinh tế tổng hợp để đưa ra quyết định, vì các con sóng lớn thường tuân theo những quyết định quan trọng của nhà chức trách hoặc có liên quan đến môi trường chính trị, xã hội.

◆ Đầu tư ngắn hạn với kỷ luật cao

Nếu đã quyết định đầu tư ngắn hạn hoặc lướt sóng nhỏ, nhà đầu tư phải tuân thủ kỷ luật cao trong kế hoạch đầu tư (như dừng giao dịch ở điểm chốt lời, cắt lỗ, phân bổ vốn thích hợp) để bảo toàn vốn và duy trì lợi nhuận. Chiến lược đầu tư ngắn hạn cũng chỉ phù hợp cho các nhà đầu tư có phản ứng nhanh, đủ nhạy bén với sự biến đổi thị trường và có thể chấp nhận giao dịch tần suất cao.

◆ Tham gia các quỹ đầu tư

Tham gia các quỹ đầu tư thường được coi là một phương án an toàn vì nó mang lại nhiều lợi ích và giảm thiểu rủi ro. Các quỹ cho phép nhà đầu tư tiếp cận thị trường một cách rộng rãi và tận dụng kiến thức chuyên môn từ các quản lý nhiều kinh nghiệm.

 Nhờ việc phân tán đầu tư vào nhiều cổ phiếu khác nhau, quỹ đầu tư giúp giảm thiểu tác động tiêu biểu của biến động trong một cổ phiếu hoặc ngành cụ thể. Điều này giúp bảo vệ đầu tư khỏi rủi ro tập trung và tối thiểu hóa tác động của biến đổi thị trường.

Đối với những người mới bắt đầu đầu tư cổ phiếu, việc tránh thua lỗ đòi hỏi sự hiểu biết, kiên nhẫn và sự thận trọng. Dưới đây là bốn lời khuyên quan trọng giúp bạn tiếp cận thị trường với cơ hội thành công và giảm thiểu rủi ro thua lỗ.

● Nắm Vững Kiến Thức: Trước khi bắt đầu đầu tư, hãy dành thời gian để nắm vững kiến thức cơ bản về thị trường chứng khoán, cách hoạt động của cổ phiếu và các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả. Hiểu rõ về công ty mà bạn đầu tư, hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của họ sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư có cơ sở hơn.

● Lập Kế Hoạch Đầu Tư: Xác định mục tiêu đầu tư của bạn, ví dụ như đầu tư dài hạn hoặc ngắn hạn, lập ra kế hoạch đầu tư và tuân thủ nó. Đừng bao giờ đầu tư vào cổ phiếu chỉ dựa trên sự may mắn hoặc tin đồn. Hãy xác định chiến lược của bạn, đặt mục tiêu lợi nhuận và rủi ro cụ thể, và tuân thủ chúng.

● Đa Dạng Hóa Danh Mục Đầu Tư: Đừng đặt toàn bộ tài sản vào một cổ phiếu duy nhất. Thay vào đó, phân tán đầu tư vào nhiều cổ phiếu khác nhau hoặc sử dụng quỹ đầu tư để giảm thiểu rủi ro. Phân tán giúp bạn giảm thiểu tác động tiêu biểu của biến động trong một cổ phiếu duy nhất.

● Kiểm Soát Cảm Xúc: Trong giao dịch cổ phiếu, cảm xúc có thể là kẻ thù của sự thành công. Hãy luôn giữ bình tĩnh và đánh giá tình hình một cách khách quan. Không bao giờ đưa ra quyết định dựa trên cảm xúc hoặc tình hình ngắn hạn. Hãy tập trung vào mục tiêu đầu tư và kế hoạch dài hạn.

Giao dịch chỉ số chứng khoán với Mitrade ngay bây giờ,
nhận thưởng 100 USD cho người dùng mới>>

Trên thị trường đầu tư, cơ hội cho mọi người là như nhau, nhưng nhà đầu tư nhỏ lẻ luôn là những người dễ dàng mất tiền hơn cả. Ngoài việc thiếu kiến thức chuyên môn và khả năng phân tích kỹ thuật, những điểm yếu trong tâm lý đầu tư cũng là những nguyên nhân chính dẫn đến việc thua lỗ trong đầu tư. Nếu muốn kiếm tiền từ thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cá nhân cần cố gắng tránh xa những sai lầm này. Ngoài ra, nếu chịu thua lỗ thực sự, họ cũng không nên quá lo lắng, hãy điều chỉnh vị thế vào thời điểm thích hợp và ghi nhớ rằng, luôn còn cơ hội để lật ngược tình thế.