Tỷ suất cổ tức là gì?Cách chọn cổ phiếu có tỷ suất cổ tức cao

Trường phái đầu tư chú trọng đến cổ tức là một cách tuyệt vời để có được thu nhập bền vững từ các khoản đầu tư của bạn. Các cổ phiếu nhận được cổ tức đều đặn mang lại dòng tiền ổn định bất kể cổ phiếu có tăng giá trị hay không. Hiểu rõ hơn về tỷ suất cổ tức là bí quyết tuyệt vời giúp những nhà đầu tư đưa ra nhiều chiến lược đầu tư tài chính hiệu quả.

Trên thực tế, những cổ phiếu có mức tỷ suất cổ tức cao tạo ra sức hút rất lớn. Việc lựa chọn cổ phiếu dựa trên tỷ suất cổ tức sẽ không phải là vấn đề nếu bạn được trang bị kiến thức đầy đủ và khách quan. 

Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng làm rõ mọi mặt về tỷ suất cổ tức nhằm xác định chính xác những gì nó có thể hỗ trợ cho quyết định của nhà đầu tư.

Nhận thêm thông tin thị trường chứng khoán > >

Để hiểu rõ hơn về “tỷ suất cổ tức”, chúng ta cần phải định nghĩa được khái niệm về “cổ tức”. Theo đó, cổ tức là phần lợi nhuận công ty quyết định trả cho cổ đông sau khi đạt kết quả tốt trong hoạt động kinh doanh. Nó thường được quyết định dựa theo một tỷ lệ nhất định so với cổ phiếu và được chi trả cho cổ đông của công ty theo các cách thức sau:

☆ Tiền mặt: Đây là hình thức chi trả phổ biến nhất ở trên thế giới cũng như tại Việt Nam.Việc thanh toán cổ tức thường được các công ty thực hiện bằng việc chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của nhà đầu tư. Khi lựa chọn cách trả cổ tức bằng tiền mặt, tài sản của công ty sẽ giảm đi. Tuy nhiên, đây chưa phải là điều xấu mà có thể còn là dấu hiệu tốt về tình hình hoạt động của công ty.

☆ Cổ phiếu: Công ty có thể dùng chính cổ phiếu của mình như một hình thức trả cổ tức. Để thực hiện được việc này, họ phải phát hành ra các cổ phiếu mới. Cổ đông sẽ được nhận cổ phiếu theo đúng tỷ lệ mình đang nắm giữ. Phương pháp này khiến tổng tài sản của công ty không đổi nhưng có sự dịch chuyển từ lợi nhuận sang vốn chủ sở hữu. Ngoài ra, nó sẽ khiến số lượng cổ phiếu tăng lên, do đó, giá trị mỗi cổ phiếu giảm xuống.

☆ Tài sản: Công ty không bị giới hạn trả cổ tức bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu. Họ hoàn toàn có thể sử dụng các tài sản khác như bất động sản, chứng khoán hay vàng, tuy nhiên, đây là điều rất ít khi xảy ra.

☆ Hỗn hợp: Công ty cũng không giới hạn sử dụng một hình thức chi trả cổ tức mà có thể kế hợp các ình thức trên với những tỉ lệ nhất định.

Nhà đầu tư sẽ nhận được cổ tức khi nắm giữ cổ phiếu của công ty, do đó, có thể hiểu "tỷ suất cổ tức" là hiệu suất thu lợi từ khoản đầu tư chứng khoán nếu chỉ có nguồn thu nhập duy nhất là cổ tức. Tỷ suất cổ tức thể hiện bằng tỉ lệ phần trăm và cho biết cổ đông sẽ được trả bao nhiêu cổ tức so với giá trị cổ phiếu của công ty.

Chỉ số này có thể là một thông số hữu ích khi đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh, cũng như định hướng phát triển tương lai của doanh nghiệp. 

Việc công ty trả cổ tức cao có thể là dấu hiệu rằng, họ đang làm ăn có lãi đều đặn hàng năm và muốn chia lại một phần lợi nhuận cho cô đông. Ngược lại, tỷ suất cổ tức thấp có nghĩa là cổ đông đang nhận được ít hơn. Tuy nhiên, tỷ suất cổ tức quá cao cũng cho thấy công ty đang sử dụng ít lợi nhuận hơn vào việc đầu tư cho những dự án tương lai.

Tỷ suất cổ tức - Dividend yield được tính bằng công thức như sau:

Tỷ suất cổ tức = Cổ tức trên mỗi cổ phiếu / Giá trị thị trường của cổ phiếu

Trong đó:

- Cổ tức trên mỗi cổ phiếu là cổ tức mà công ty chia cho cổ đông dựa theo giá trị cổ phiếu sở hữu.

- Giá trị thị trường của cổ phiếu là thị giá giao dịch của cổ phiếu 

Ví dụ:
Công ty Dược phẩm Trung ương 3 và Công ty Cổ phần Vicostone trả cổ tức cho nhà đầu tư vào năm 2022 ở mức 6.000 VND trên mỗi cổ phiếu. Thị giá hai công ty vào ngày 1/1/2023 đạt 110.000 VND và 107.000 VND. Dựa vào công thức đã đề cập, tỷ suất cổ tức của Công ty Dược phẩm Trung ương 3 và Công ty Cổ phần Vicostone vào thời điểm tính toán lần lượt là 5.4% và 5.6%.

Tỷ suất cổ tức = 5.4% có ý nghĩa là tại thời điểm 31/12/2022, Công ty Dược phẩm Trung ương 3, với mỗi một đồng nhà đầu sẵn sàng bỏ ra tại thời điểm đó, thì sẽ nhận lại được 0,054 đồng cổ tức từ lợi nhuận của công ty.

֎ Giá cổ phiếu: Nhìn vào công thức tính, có thể thấy, tỷ suất cổ tức sẽ là chỉ số biến đổi liên tục do giá trị thị trường của cổ phiếu thường xuyên thay đổi. Nhà đầu tư có thể nhìn vào báo cáo tài chính năm gần nhất của công ty để tham khảo tỷ suất cổ phiếu của công ty đó, tuy nhiên, càng để lâu thì dữ liệu này càng không chính xác. 

֎ Thời hạn trả cổ tức: Việc trả cổ tức theo hàng tháng, hàng quý hay hàng năm, cũng như giá trị mỗi lần chi trả sẽ làm biến thiên tỷ suất cổ tức. Nếu công ty quyết định trả cổ tức theo tháng hoặc hàng quý, mức tỷ suất cổ tức nhìn sẽ thấp hơn so với việc chi trả hàng năm. Do đó, để chính xác hơn, nhà đầu tư có thể lấu mức tỷ suất cổ tức của hàng quý và nhân với bốn để tính lợi nhuận.

֎ Xu hướng ngành: Khi đánh giá tỷ suất cổ tức, điều quan trọng là phải so sánh tỷ suất này giữa các công ty trong cùng ngành do tỷ suất sẽ rất khác nhau dựa theo lĩnh vực và ngành nghề.

Bảng mức tỷ suất cổ tức trung bình các ngành tại Mỹ trước và sau khi diễn ra dịch Covid-19 (Nguồn: Forbes.com)

Khi so sánh trước và sau dịch Covid-19, một số ngành, ví dụ như công nghiệp và công nghệ tại Mỹ, đã trải qua sự sụt giảm mạnh về tỷ suất cổ tức trung bình. Với việc người dân Mỹ phải cách ly tại nhà, mọi hoạt động kinh tế công nghiệp đều bị sụt giảm, dẫn đến các công ty kiếm được ít tiền hơn và giảm cổ tức.

Ngược lại, các cổ phiếu năng lượng lại có tỷ suất cổ tức trung bình tăng. Đại dịch Covid-19 đã làm đình trệ hoạt động sản xuất kinh doanh, đứt gẫy chuỗi cung ứng toàn cầu,  ảnh hưởng mạnh đến giá năng lượng, và tăng mạnh lợi nhuận của các công ty dầu khí. Cuối cùng, các doanh nghiệp này lại phân chia lợi nhuận bằng cổ tức nhiều hơn cho các nhà đầu tư.

֎ Sự phát triển của công ty: Nhìn chung, các công ty với quy mô lớn và lâu đời, hoạt động ổn định nhiều khả năng sẽ trả cổ tức cao hơn so với các công ty mới và có quy mô nhỏ. Các công ty nhỏ, có mức tăng trưởng nhanh sẽ thường chọn việc tái đầu tư lợi nhuận thay vì trả cổ tức. Do đó, các nhà đầu tư cổ tức sẽ ít khi chọn các cổ phiếu có đặc điểm này.

֎ Các nhân tố tác động tới chính sách cổ tức: Những nhân tố này có thể kể đến như: quy định pháp lý, cơ hội kinh doanh, đòn bẩy tài chính, sự ổn định về lợi nhuận, kinh tế vĩ mô, thuế thu nhập… 

•  Ưu điểm: 

✔️Tỷ suất cổ tức có thể được sử dụng để so sánh các cổ phiếu với nhau. Nó cũng là sự mô phỏng về lợi nhuận của một nhà đầu tư. Lịch sử đã chứng minh việc tập trung vào cổ tức có thể làm gia tăng lợi nhuận đầu tư. Ví dụ, nếu nhà đầu tư  bỏ 100 triệu VND ra mua cổ phiếu có mức tỷ suất cổ tức 2%, họ hoàn toàn có thể mong đợi 2 triệu VND tiền cổ tức mỗi năm.

✔️Tỷ suất cao đồng nghĩa với việc công ty đang chi trả nhiều lợi nhuận hơn cho các cổ đông. Cổ đông có thể tái đầu tư nhiều cổ phiếu hơn sau khi công ty tuyên bố chia cổ tức, từ đó nhận được mức lãi kép giống gửi tiết kiệm ngân hàng.

Mở Tài Khoản Demo Mở Tài Khoản Thật 

•  Nhược điểm: 

⭕Thiếu nguồn vốn đầu tư: Mặc dù tỷ suất cổ tức cao rất hấp dẫn, nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến tiềm năng tăng trưởng của công ty. Khi công ty dùng lợi nhuận để chi trả cổ tức, có nghĩa là họ sẽ không thể dùng nó cho tái đầu tư và tạo ra nhiều lợi nhuận hơn. 

⭕Thông tin sai lệch: Tỷ suất cổ tức là một thông số dẫn dễ bị sai lệch hoặc không còn cập nhật do các biến động lớn về giá trị thị trường của cổ phiếu. Nhiều công ty có tỷ suất cao hơn khi giá cổ phiếu giảm. Nếu giá giảm quá sâu, lợi nhuận từ cổ tức cũng sẽ không thể bù đắp được phần thua lỗ từ giá cổ phiếu. 

Tỷ suất cổ tức càng cao càng tốt?

Nếu tỷ suất cổ tức tăng bền bỉ theo thời gian, điều này có thể được hiểu theo hướng tích cực. Tuy nhiên, nếu sự gia tăng bắt nguồn từ việc giá cổ phiếu giảm, đó sẽ là một dấu hiệu đáng lo ngại.

Tỷ suất cổ tức cao không có nghĩa là tổ chức phát hành lành mạnh về tài chính và có lãi (và ngược lại). Quyết định cắt giảm cổ tức của Hội đồng quản trị có thể khiến tỷ suất giảm, tuy nhiên, thông báo cắt giảm cổ tức hầu như luôn bị thị trường nhìn nhận một cách tiêu cực.

Đối với câu hỏi “Tỷ suất cổ tức thế nào là tốt”, câu trả lời hoàn toàn tùy theo ngữ cảnh. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc đánh giá tỷ suất cổ tức có thể kể đến như tình hình chung của thị trường, cơ hội tăng trưởng, đặc thù ngành nghề...

Chính vì điều này, để xác định tỷ suất cổ tức là cao hay thấp, bạn cần so sánh với dữ liệu chung của toàn ngành hoặc so sánh theo dữ liệu thời gian của chính công ty đó nhằm nhìn nhận được sự giảm sút hoặc tiến bộ.

☼ So sánh tỷ suất cổ tức với lãi suất tiết kiệm ngân hàng: Tỷ suất cổ tức nên cao hơn mức lãi suất nhà đầu tư gửi tiền tiết kiệm ngân hàng với một biên độ lớn khoảng trên 50%. 

Ví dụ: Nếu lãi suất ngân hàng đang là 10%/năm, mức tỷ suất cổ tức mà nhà đầu tư nhận được nên rơi vào khoảng 15% do đây là kênh đầu tư rủi ro cao hơn. Công ty ít nhất phải trả được mức tỷ suất cổ tức này trong vòng 3-5 năm trở lại đây, điều chứng minh rằng, công ty đang vận hành hiệu quả, mang lại lợi nhuận đều đặn.

☼ Doanh thu công ty tăng đều đặn: Các công ty có mức tỷ suất cổ tức cao thường không phát triển quá nhanh do lợi nhuận thu được không được tái đầu tư mà chia lại cho cổ đông. Tuy nhiên, công ty đó vẫn cần đảm bảo được sự phát triển trong doanh thu như một cách để chống lại lạm phát và giữ thị phần với các đối thủ cùng ngành. 

Ví dụ: Tập đoàn ExxonMobil (XOM) tại Mỹ là điển hình về một công ty có mức tăng trưởng đều đặn, đồng thời trả cổ tức hàng năm. Cụ thể, doanh thu năm 2020, 2021 và 2022 của ExxonMobil lần lượt là 181.5, 285.6 và 413.6 tỷ USD. Công ty này cũng duy trì trả cổ tức cho cổ đông hàng quý với mức tỷ suất ổn định trong khoảng từ 3% đến 7%.

Bảng thống kê thời gian chi trả và tỷ suất cổ tức của ExxonMobil (Nguồn: Investing.com)

☼ Các chỉ số tài chính của công ty phải ở ngưỡng an toàn: Việc đảm bảo được các chỉ số tài chính ở mức tốt là thước đo thường được sử dụng cho thấy công ty vẫn đang hoạt động hiệu quả và ít khả năng xảy ra các rủi ro tài chính. Các chỉ số có thể tham khảo như tỉ lệ tiền mặt, tỉ lệ tài sản ngắn hạn/tỉ lệ nợ ngắn hạn; tỉ lệ nợ dài hạn/tổng tài sản…, điều phần nào chứng minh được công ty có đang gặp vấn đề liên quan đến nợ hay không.

Ví dụ: Philip Morris International Inc. (NYSE:PM) – công ty chuyên sản xuất thuốc lá và các sản phẩm có chứa nicotin. Vào hôm 9-3, công ty đã công bố mức cổ tức theo quý là 1,27 USD/cổ phiếu, bằng với mức cổ tức trước đó. Đây là một trong những cổ phiếu trả cổ tức tốt nhất trong ngành tại Mỹ do nó đã duy trì được thành tích 14 năm về tăng trưởng cổ tức ổn định. Tính đến ngày 12-4, cổ phiếu có tỷ suất cổ tức là 5,14%.

Trong Q4-2022, PM ghi nhận doanh thu là 8,1 tỷ USD, tăng trưởng 0,59% so với cùng kỳ năm ngoái. Vào cuối tháng 12-2022, công ty có hơn 3,2 tỷ USD tiền mặt và các khoản tương đương tiền. 

☼ Công ty hoạt động trong những ngành nghề kinh doanh ổn định: Công ty có tỷ suất cổ tức ổn định thường sẽ hoạt động trong những ngành nghề thiết yếu, có kết quả kinh doanh đều đặn tốt hàng năm ví dụ như sản xuất điện, tiêu dùng thiết yếu … Đặc biệt đối với những ngành nghề có rào cản gia nhập thị trường lớn, các công ty đang hoạt động trong ngành kinh doanh này thường sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn những đối thủ bên ngoài.

Ví dụ: Black Stone Minerals (NYSE: BSM) sở hữu các đặc quyền về khai thác khoáng sản ở 42 tiểu bang của Hoa Kỳ, trong đó hoạt động mạnh ở những khu vực nhiều dầu mỏ như lưu vực Permian, lưu vực Đông Texas và lưu vực Appalachian.

Việc hoạt động trong một ngành thiết yếu, sự đa dạng hóa về nguồn khai thác, cùng với tỷ suất cổ tức cao và tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu thấp, BSM đã thu hút được vốn đầu tư từ các quỹ hỗ tương như Crescent Capital Consulting và Annandale Capital. Vào Q3-2022, BSM đã tăng mức chi trả cổ tức tiền mặt trong quý thứ 5 liên tiếp, lên 0,475 USD cho mỗi cổ phiếu.

☼ Mua cổ phiếu ở giá hợp lý: Như công thức đã nêu, tỷ suất cổ tức phụ thuộc rất nhiều vào giá cổ phiếu theo hướng tỷ lệ nghịch. Do đó, nếu một nhà đầu tư mua cổ phiếu với giá rẻ, họ sẽ có cơ hội đạt được mức tỷ suất cổ tức cao hơn.

Bảng dưới đây bao gồm các cổ phiếu có tỷ suất cổ tức cao của Việt Nam được giao dịch trên sàn HOSE và được sắp xếp theo thứ tự giảm dần. Bảng chỉ liệt kê các cổ phiếu có mức tỷ suất cổ tức dưới 20% nhằm loại bỏ những công ty chi trả cổ tức không bền vững. Tất cả các công ty có tỷ suất cổ tức cao (trên 5%) cần phải cân nhắc kĩ về tính bền vững. 

                                        (Nguồn: SimpleWall)

Như đã đề cập, việc lựa chọn cổ phiếu có mức tỷ suất cổ tức tốt cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Dựa vào những tiêu chí đã đưa ra ở mục 4, dưới đây, chúng tôi sẽ đề xuất 3 cổ phiếu có nền tảng tài chính vững chắc, đồng thời có mức tỷ suất cổ tức tốt trong nhiều năm qua để cho bạn đọc tham khảo.

◆ CTCP Đại lý Giao nhận Vận tải Xếp dỡ Tân Cảng (TCL): Trong vòng 5 năm qua, TCL đã có mức tăng trưởng doanh thu từ mức 833 tỷ 1186 tỷ, với tỷ lệ đầu đặn khoảng 7.3% hàng năm. Đây là một trong hai công ty độc quyền trong dịch vụ xếp dỡ và kho bãi logistics tại cảng Cát Lái. TCL có lợi thế lớn khi chỉ là một trong hai công ty đang khai thác tại khu vực này, do đó, việc một đối thủ khác xuất hiện và cạnh tranh công bằng được với họ là vô cùng khó khăn. 

Chính vì điều này mà hoạt động kinh doanh của TCL vẫn đạt được mức tăng trưởng đều đặn, thậm chí không có ảnh hưởng nhiều qua 2 năm diễn ra đại dịch Covid-19. TCL luôn đạt tỷ suất cổ tức rất tốt trong 5 năm gần nhất, đều trên 10%, thậm chí có những năm trả tới 15%. 

◆ CTCP Dịch vụ Hàng hóa Nội Bài (NCT): NCT hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ vận chuyển mặt đất, kinh doanh kho bãi, kiểm tra hàng hóa tại sân bay quốc tế Nội Bài. NCT đang có lợi thế về rào cản thâm nhập thị trường với các đối thủ bên ngoài khi rất khó để một công ty nào khác cạnh tranh về dịch vụ với họ tại sân bay Nội Bài. 

Thậm chí trong tương lai, NCT còn có tiềm năng phát triển khi Nội Bài mở thêm các đường bay mới và lưu lượng hàng hóa tăng cao. Trong những năm gần đây, NCT có mức doanh thu đều đặn khoảng 700 tỷ/năm. Trong vòng 5 năm gần nhất, NCT vẫn luôn duy trì mức tỷ suất cổ tức trên 12%.

◆ CTCP Thủy Điện Gia Lai (GHC): Doanh thu của GHC tăng từ 166 tỷ lên 335 tỷ trong vòng 5 năm, với mức tăng trưởng khoảng 15%/năm. Ngành điện là một ngành rất bền vững do nhu cầu từ xã hội luôn tăng lên theo thời gian. Đặc biệt, việc sản xuất điện từ tự nhiên như điện mặt trời và điện gió cũng khiến GHC có tương lai phát triển mạnh ở Việt Nam. Trong vòng 5 năm gần nhất, công ty cũng luôn duy trì được mức tỷ suất cổ tức trên 10%.

Giao dịch chỉ số chứng khoán với Mitrade ngay bây giờ,
nhận thưởng 100 USD cho người dùng mới>>

Việc các công ty trả cổ tức là tín hiệu cho thấy việc kinh doanh hiệu quả và nền tảng tài chính vững mạnh. Tỷ suất cổ tức là một thước đo giá trị của cổ tức so với giá cổ phiếu của công ty. Cổ phiếu có tỷ suất cổ tức cao có thể là một sự lựa chọn tốt với những nhà đầu tư giá trị, tuy nhiên, nó cũng có thể báo hiệu rằng, giá cổ phiếu gần đây của công ty đã giảm đáng kể. Tỷ suất cổ tức cao là dấu hiệu cho thấy, công ty đang phân phối lợi nhuận dưới dạng cổ tức thay vì đầu tư vào các dự án và cơ hội tăng trưởng mới.

•   Quỹ mở là gì? Cách tối ưu hóa lợi nhuận khi đầu tư quỹ mở
  

•   Cổ phiếu blue chip là gì? Danh sách cổ phiếu bluechip Việt Nam và trên thế giới năm 2023

•   NIM là gì? Hệ số này quan trọng như thế nào với các ngân hàng

•   Penny là gì? 10 các cổ phiếu penny tiềm năng và tốt nhất 2023
  

•   Quỹ ETF là gì? Năm 2023 có nên đầu tư quỹ ETF? So sánh Mutual fund, quỹ ETF và CFD

•   Sự khác biệt giữa cổ phiếu và trái phiếu là gì? Có thể chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu hay không?