Lãi suất là gì? Lãi suất ngân hàng ảnh hưởng như thế nào đến đầu tư tài chính

Trong cuộc sống kinh tế hiện đại, lãi suất và tác động của nó đến đầu tư tài chính là một chủ đề được quan tâm sâu sắc trong lĩnh vực tài chính và kinh tế. Lãi suất, như một yếu tố cơ bản của hệ thống tài chính, không chỉ ảnh hưởng đến việc vay mượn và cho vay, mà còn có sự tác động mạnh mẽ đến sự phân phối vốn và quyết định đầu tư của cá nhân và doanh nghiệp. 

Trong hoạt động tài chính và đầu tư, lãi suất đóng vai trò trung tâm trong quá trình tạo ra giá trị và phân phối vốn trên thị trường. Bài viết này sẽ cho bạn một góc nhìn tổng quát về khái niệm và sự ảnh hưởng của lãi suất trong thị trường tài chính.

Lãi suất là tỷ lệ phần trăm giữa tiền lãi và số tiền gốc trong một khoảng thời gian nhất định. Lãi suất thể hiện giá cả của quyền sử dụng vốn trong một đơn vị thời gian, cũng như tỷ lệ sinh lời của người cho vay hoặc đầu tư. 

Có nhiều cách phân loại lãi suất dựa trên các tiêu chí khác nhau: căn cứ vào giá trị thực của lãi suất, căn cứ vào loại hình tín dụng, hoặc căn cứ vào mức ổn định của lãi suất 

• Phân loại theo giá trị thực

  
  

Một cách phổ biến là căn cứ vào giá trị thực của tiền lãi thu được. Theo cách này, lãi suất được chia thành hai loại chính: lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực tế.

• Lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) là lãi suất được tính không kể đến các ảnh hưởng của lạm phát. Lãi suất danh nghĩa thường được công bố chính thức trên các hợp đồng tín dụng hoặc tiết kiệm.

  
  

  Ví dụ: nếu bạn gửi 100 triệu đồng vào ngân hàng với lãi suất 8%/năm, thì sau một năm bạn sẽ nhận được 108 triệu đồng, trong đó 8 triệu đồng là tiền lãi danh nghĩa.

  
  

• Lãi suất thực tế (real interest rate) là lãi suất được thay đổi sau khi tính đến những tác động của lạm phát. Lãi suất thực tế cho biết giá trị thực của tiền lãi thu được sau khi điều chỉnh cho mức độ mất giá trị của tiền tệ.

  
  

  Ví dụ: nếu bạn gửi 100 triệu đồng vào ngân hàng với lãi suất 8%/năm, nhưng tỷ lệ lạm phát trong năm là 5%, thì sau một năm bạn sẽ nhận được 108 triệu đồng, nhưng giá trị thực của số tiền này chỉ bằng 102,86 triệu đồng so với năm trước, trong đó 2,86 triệu đồng là tiền lãi thực tế.

• Phân loại theo tín dụng

Theo loại hình tín dụng, lãi suất có thể được chia thành hai loại chính: Lãi suất tín dụng thương mại và Lãi suất tín dụng ngân hàng

• Lãi suất tín dụng thương mại: là một loại lãi suất được áp dụng khi các doanh nghiệp cho nhau vay dưới hình thức mua bán chịu hàng hoá. Lãi suất này được tính bằng cách lấy tỷ lệ giữa lợi nhuận của bên bán và giá trị hàng hoá bán chịu trong một khoảng thời gian nhất định.

  
  

• Lãi suất tín dụng ngân hàng: là mức lãi suất được áp dụng trong các mối quan hệ giữa ngân hàng và công chúng cũng như doanh nghiệp, nhằm thu hút tiền gửi và cung cấp vay hoặc giữa Ngân hàng Trung ương và các ngân hàng cấp dưới hoặc trong mối quan hệ giữa các ngân hàng trên thị trường liên ngân hàng.

• Phân loại theo mức độ ổn định

Lãi suất cũng có thể được phân loại theo mức độ biến động hay ổn định trong thời gian vay. Có ba loại lãi suất theo mức độ ổn định: lãi suất cố định, lãi suất nổi và lãi suất hỗn hợp. 

• Lãi suất cố định là lãi suất không thay đổi trong suốt thời hạn của khoản vay. 

  
  

• Lãi suất nổi là lãi suất có thể thay đổi theo biến động phù hợp với lãi suất thị trường và có thể báo trước hoặc không báo trước.

  
  

• Lãi suất hỗn hợp là lãi suất có một phần cố định và một phần nổi.

Lãi suất ngân hàng đơn giản là khoản phí mà một ngân hàng tính cho việc cho vay tiền hoặc trả lãi cho tiền gửi của khách hàng. Nó được xác định bằng tỷ lệ phần trăm và có thể thay đổi tùy theo các yếu tố kinh tế và chính sách của ngân hàng. 

Vậy, lãi suất ngân hàng được phân loại ra làm những loại nào? Thực tế, có một số phân loại phổ biến dựa trên mục đích và đối tượng sử dụng. Dưới đây là một số loại lãi suất ngân hàng quan trọng mà bạn nên biết: 

• Lãi suất tiền gửi: Đây là lãi suất mà ngân hàng trả cho khách hàng khi họ gửi tiền vào tài khoản ngân hàng. Lãi suất tiền gửi có thể thay đổi theo thời gian gửi và số tiền gửi. Đây là một cách thu hút người dân và doanh nghiệp để tiết kiệm và đầu tư thông qua ngân hàng. 

• Lãi suất cho vay: Đây là lãi suất mà ngân hàng tính cho khách hàng khi họ vay tiền. Lãi suất cho vay có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích vay và hình thức vay. Các khoản vay cá nhân, vay mua nhà, vay mua ô tô, vay thương mại đều có lãi suất khác nhau. 

• Lãi suất liên ngân hàng: Đây là lãi suất mà các ngân hàng tính cho nhau khi thực hiện các giao dịch trên thị trường liên ngân hàng. Lãi suất này thường được sử dụng trong việc cho vay ngắn hạn và thể hiện sự tương tác giữa các ngân hàng trong hệ thống tài chính.

Ngoài ra, Lãi suất ngân hàng có thể chia làm hai loại chính: lãi suất cơ bản và lãi suất thị trường. Lãi suất cơ bản là lãi suất do Ngân hàng Nhà nước quy định, áp dụng cho các giao dịch giữa Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại. Lãi suất thị trường là lãi suất do các ngân hàng thương mại tự quyết định, áp dụng cho các giao dịch với khách hàng và các ngân hàng khác.

Mỹ và Việt Nam đều có những quy định về lãi suất ngân hàng nhằm duy trì sự ổn định và cân nhắc giữa lợi ích của ngân hàng và khách hàng. Việc quy định lãi suất không chỉ ảnh hưởng đến việc vay vốn mà còn có tác động lớn đến sự phát triển của các lĩnh vực kinh tế. 

Tại Mỹ, lãi suất ngân hàng được quy định bởi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) - một cơ quan độc lập của Chính phủ Mỹ. Chính phủ Mỹ thông qua Cục Dự trữ Liên bang quyết định mức lãi suất cơ bản, gọi là lãi suất chiết khấu, áp dụng cho các ngân hàng thương mại. 

Từ đó, các ngân hàng thương mại sẽ xây dựng lãi suất gửi tiền và lãi suất vay vốn dựa trên lãi suất chiết khấu này. Mục tiêu của Chính phủ Mỹ trong việc quy định lãi suất ngân hàng là tạo ra một môi trường tài chính ổn định, hỗ trợ cho sự tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát. 

Trong khi đó, tại Việt Nam, quy định về lãi suất ngân hàng do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) chịu trách nhiệm. NHNN quyết định lãi suất cơ bản, gọi là lãi suất ưu đãi, áp dụng cho các hoạt động của ngân hàng. Các ngân hàng thương mại sẽ dựa trên lãi suất ưu đãi này để định giá lãi suất gửi tiền và lãi suất vay vốn cho khách hàng. 

Mục tiêu của NHNN là điều chỉnh lãi suất để tạo thuận lợi cho việc tiếp cận tín dụng, khuyến khích đầu tư và phát triển kinh tế. Mặc dù có những điểm tương đồng trong cách quy định lãi suất ngân hàng, Mỹ và Việt Nam có những khía cạnh riêng biệt. Ở Mỹ, lãi suất ngân hàng có tính khái quát và ảnh hưởng lên toàn hệ thống tài chính. 

Trong khi đó, tại Việt Nam, NHNN thường có những quy định lãi suất riêng cho từng ngân hàng và các sản phẩm tài chính cụ thể. Điều này tạo ra sự linh hoạt và thích ứng với điều kiện kinh tế nội địa của Việt Nam.

Như vậy, quy định về lãi suất ngân hàng tại Mỹ và Việt Nam có những điểm khác biệt và giống nhau. Cả hai quốc gia đều sử dụng công cụ này để điều tiết hoạt động kinh tế của mình theo các mục tiêu khác nhau. Tuy nhiên, việc thay đổi lãi suất ngân hàng cũng có những ảnh hưởng không mong muốn cho cả hai quốc gia và các quốc gia liên quan. Do đó, cần có sự phối hợp và hợp tác giữa các ngân hàng trung ương để duy trì sự ổn định và phát triển của khu vực và thế giới.

Giai đoạn 2022-2023, lãi suất ngân hàng trên thị trường tài chính thế giời nói chung và Việt nam nói riêng đã có nhiều diễn biến đáng chú ý , ví dụ:

Hoa Kỳ: Cục Dự trữ Liên bang (FED) bắt đầu tăng lãi suất vào tháng 3 năm 2022 trong nỗ lực chống lạm phát. Kể từ tháng 5 năm 2023, lãi suất quỹ của Fed là 5% -5,25%, mức cao nhất kể từ năm 2007. Việc tăng lãi suất ở Hoa Kỳ đã có một số tác động đến nền kinh tế. Tỷ lệ thế chấp đã tăng lên, khiến việc mua tài sản ( nhà , ô tô,...) trở nên đắt đỏ hơn. Việc tăng lãi suất cũng trở thành gánh nặng cho các doanh nghiệp, điều này có thể dẫn đến tăng trưởng kinh tế chậm lại. 

Việt Nam: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cắt giảm lãi suất trong tháng 1/2022 trong nỗ lực kích thích tăng trưởng kinh tế. Kể từ tháng 5 năm 2023, tỷ lệ tái cấp vốn là 5%, mức thấp nhất kể từ năm 2020. Việc giảm lãi suất ở Việt Nam những tháng đầu năm 2023 đã có một số tác động đến nền kinh tế. Các doanh nghiệp đã có thể vay tiền với giá rẻ hơn, dẫn đến tăng đầu tư và tăng trưởng kinh tế. 

Điều quan trọng cần lưu ý là lãi suất liên tục thay đổi, vì vậy rất khó để dự đoán những gì họ sẽ làm trong tương lai. Tuy nhiên, xu hướng trong giai đoạn 2022-2023 cho thấy lãi suất ở Hoa Kỳ có khả năng duy trì ở mức cao, trong khi lãi suất ở Việt Nam có khả năng giảm về ở mức thấp.

Trong năm 2023, chúng ta cũng nên quan tâm tới một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến lãi suất trong tương lai bao gồm:

• Lạm phát: Nếu lạm phát tiếp tục tăng, Cục Dự trữ Liên bang có thể buộc phải tăng lãi suất cao hơn nữa trong nỗ lực kiểm soát lạm phát.

• Tăng trưởng kinh tế: Nếu nền kinh tế chậm lại, Cục Dự trữ Liên bang có thể ít có khả năng tăng lãi suất.

• Yếu tố chính trị: Lãi suất cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị, chẳng hạn như kết quả của cuộc bầu cử tổng thống năm 2024

Lãi suất ngân hàng là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư. Lãi suất ngân hàng có thể ảnh hưởng đến giới đầu tư theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào loại đầu tư, thời hạn và mức độ rủi ro.

Một cách tổng quát, lãi suất ngân hàng cao sẽ làm giảm nhu cầu đầu tư vì chi phí vay vốn sẽ tăng lên. Điều này có thể làm giảm giá trị của các tài sản đầu tư như cổ phiếu, bất động sản hay vàng. Ngược lại, lãi suất ngân hàng thấp sẽ khuyến khích nhu cầu đầu tư vì chi phí vay vốn sẽ giảm đi. Điều này có thể làm tăng giá trị của các tài sản đầu tư.

Tùy thuộc vào loại đầu tư, lãi suất ngân hàng cũng có thể ảnh hưởng đến giới đầu tư theo cách khác nhau. Ví dụ, đối với các nhà đầu tư vào tiền gửi ngân hàng hay trái phiếu, lãi suất ngân hàng cao sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn. Đối với các nhà đầu tư vào cổ phiếu hay bất động sản, lãi suất ngân hàng cao có thể làm giảm lợi nhuận do giá cổ phiếu hay bất động sản giảm. Đối với các nhà đầu tư vào vàng hay ngoại tệ, lãi suất ngân hàng cao có thể làm tăng hoặc giảm lợi nhuận tuỳ thuộc vào biến động của tỷ giá hối đoái.

Ngoài ra, mức độ ảnh hưởng của lãi suất ngân hàng phụ thuộc vào thời hạn và mức độ rủi ro của đầu tư. Ví dụ, đối với các nhà đầu tư dài hạn, lãi suất ngân hàng có thể không quan trọng bằng các yếu tố khác như triển vọng kinh tế hay kỳ vọng thị trường. Đối với các nhà đầu tư ngắn hạn, lãi suất ngân hàng có thể có ảnh hưởng lớn hơn do biến động của giá cả và tỷ giá. 

Đối với các nhà đầu tư rủi ro cao, lãi suất ngân hàng có thể không ảnh hưởng nhiều do họ chấp nhận mức sinh lời cao hơn mức lãi suất. Đối với các nhà đầu tư rủi ro thấp, lãi suất ngân hàng có thể ảnh hưởng nhiều do họ ưa chuộng mức sinh lời ổn định và an toàn.

Như vậy, có thể thấy rằng lãi suất ngân hàng ảnh hưởng đến giới đầu tư theo nhiều cách khác nhau, không phải là một quy luật cứng nhắc. Các nhà đầu tư cần phải xem xét kỹ lưỡng các yếu tố khác nhau khi quyết định đầu tư trong bối cảnh biến động của lãi suất ngân hàng.

Lãi suất ngân hàng, trong nhiều trường hợp, có thể là một công cụ đáng tin cậy để kiếm tiền. Đối với những người muốn đầu tư hoặc tiết kiệm, lãi suất ngân hàng có thể mang lại thu nhập thụ động và ổn định. Vậy làm thế nào để kiếm tiền từ lãi suất ngân hàng? Dưới đây là một số phương pháp phổ biến mà nhà đầu tư và cá nhân có thể sử dụng. 

• Sổ tiết kiệm tiền gửi: Một trong những cách đơn giản để kiếm tiền từ lãi suất ngân hàng là tiết kiệm tiền gửi. Bằng cách đặt tiền vào tài khoản tiết kiệm hoặc tài khoản gửi có kỳ hạn, bạn có thể nhận được lãi suất từ số tiền gửi của mình. Lãi suất sẽ được tính theo tỷ lệ hàng tháng hoặc hàng năm và được cộng dồn vào số tiền gốc. Điều này giúp tiền của bạn tăng lên theo thời gian mà không cần làm gì thêm. 

  
  

• Mua chứng chỉ tiền gửi: chứng chỉ tiền gửi là một loại hình tiết kiệm có kỳ hạn do ngân hàng phát hành để huy động vốn từ các nhà đầu tư. Chứng chỉ tiền gửi có giá trị tương đương với số tiền gửi và lãi suất được quy định trước. Người sở hữu chứng chỉ tiền gửi có thể chuyển nhượng, bán hoặc tặng cho người khác, tùy thuộc vào loại chứng chỉ là ghi danh hay vô danh.

  
  

  Chứng chỉ tiền gửi có nhiều ưu điểm như lãi suất cao hơn sổ tiết kiệm, linh hoạt trong việc thanh khoản và đảm bảo an toàn vốn. Tuy nhiên, chứng chỉ tiền gửi cũng có một số nhược điểm như phải chịu thuế thu nhập cá nhân, phí chuyển nhượng và rủi ro biến động lãi suất.

  
  

• Đầu tư vào trái phiếu: Trái phiếu là một công cụ tài chính mà người đầu tư mua từ các công ty, tổ chức hoặc chính phủ. Người mua trái phiếu sẽ nhận lãi suất theo tỷ lệ và thời gian đã được thỏa thuận. Đầu tư vào trái phiếu có thể mang lại lợi nhuận ổn định và đáng kể nếu người đầu tư chọn đúng loại trái phiếu và đánh giá rủi ro một cách cẩn thận.

  
  

• Mở tài khoản tiết kiệm trực tuyến: Với sự phát triển của công nghệ, nhiều ngân hàng hoặc tổ chức tài chính ( công ty chứng khoán) cung cấp dịch vụ tài khoản tiết kiệm trực tuyến. Bằng cách mở tài khoản tiết kiệm trực tuyến, bạn có thể tận hưởng lợi ích của lãi suất ngân hàng mà không cần phải đến ngân hàng mỗi lần giao dịch. Điều này tiết kiệm thời gian và thuận tiện cho người gửi tiền. 

Tóm lại, kiếm tiền từ lãi suất ngân hàng có thể là một cách an toàn và ổn định để tăng thu nhập. Tuy nhiên, cần phải nắm vững thông tin về lãi suất và hiểu rõ các điều khoản và điều kiện liên quan trước khi đầu tư.

Dưới đây là 5 câu hỏi hay gặp về lãi suất ngân hàng

1. Lãi suất ngân hàng được tính như thế nào?

Lãi suất ngân hàng được tính theo công thức: L = C x i x t, trong đó L là số tiền lãi, C là số tiền gốc, i là lãi suất ngân hàng, t là thời gian gửi hoặc vay. Tùy theo loại hình gửi hoặc vay, lãi suất ngân hàng có thể được tính theo kỳ hạn (lãi suất cố định) hoặc theo thời điểm (lãi suất nổi).

2. Lãi suất ngân hàng phụ thuộc vào yếu tố nào?

Lãi suất ngân hàng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhưng chủ yếu là cung và cầu tiền tệ trên thị trường, mức độ rủi ro của các giao dịch, chiến lược kinh doanh của các ngân hàng, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, và tình hình kinh tế vĩ mô.

3. Lãi suất ngân hàng có ảnh hưởng gì đến nền kinh tế?

Lãi suất ngân hàng có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế, bởi nó ảnh hưởng đến quyết định tiêu dùng và đầu tư của các cá nhân và doanh nghiệp. Nếu lãi suất cao, khách hàng sẽ có xu hướng gửi tiết kiệm hơn là chi tiêu hoặc đầu tư, và ngược lại. Lãi suất cũng ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái, giá cả và lạm phát.

4. Làm thế nào để tìm hiểu về lãi suất ngân hàng hiện tại? 

Để tìm hiểu về lãi suất ngân hàng hiện tại, bạn có thể tham khảo thông tin trên trang web của các ngân hàng hoặc liên hệ trực tiếp với ngân hàng để biết thông tin cụ thể về lãi suất gửi tiền và vay tiền. Bạn cũng có thể đọc các báo cáo tài chính, trang tin tức tài chính hoặc tư vấn từ chuyên gia tài chính để cập nhật về tình hình lãi suất ngân hàng trong nước và thế giới.

5. Tại sao lãi suất ngân hàng thay đổi theo thời gian?

Lãi suất ngân hàng thay đổi theo thời gian do ảnh hưởng của yếu tố kinh tế, chính sách tiền tệ và nhu cầu thị trường. Khi nền kinh tế tăng trưởng, lãi suất có thể tăng để kiềm chế lạm phát. Ngược lại, khi kinh tế suy thoái, ngân hàng có thể giảm lãi suất để kích thích hoạt động tài chính và đầu tư.

Từ những nội dung đã trình bày ở trên, chúng ta có thể hiểu được lãi suất là gì, các loại lãi suất và cách tính lãi suất trong các hoạt động tài chính. Lãi suất không chỉ là một khái niệm đơn thuần mà còn là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến nền kinh tế và đời sống của mọi người. Lãi suất ngân hàng là một trong những loại lãi suất phổ biến nhất, có tác động đến cung-cầu vốn vay, đầu tư sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và tiết kiệm của cá nhân và doanh nghiệp. 

Trên hành trình đầu tư tài chính, hiểu rõ về lãi suất và cách nó ảnh hưởng đến quyết định đầu tư là vô cùng quan trọng. Lãi suất không chỉ là một con số, mà là một yếu tố quyết định trong việc lựa chọn sản phẩm tài chính và xác định mức độ lợi nhuận và rủi ro. Tận dụng tối đa lợi ích từ lãi suất ngân hàng đòi hỏi kiến thức và sự quan sát thị trường, đồng thời lựa chọn những cơ hội đầu tư phù hợp với mục tiêu và tính chất tài chính của mỗi người.

Do đó, việc nắm bắt được thông tin về lãi suất ngân hàng và biết cách sử dụng hiệu quả các sản phẩm tài chính của ngân hàng là rất cần thiết cho mọi người.